W numerze 24/2020

Nim nadejdzie nowa epoka

Tradycyjnie numer ukazujący się na początku grudnia poświęcamy nauce. W tym bowiem czasie Fundacja na rzecz Nauki Polskiej od lat ogłasza nazwiska laureatów swojego konkursu, noszącego nieoficjalną nazwę Polskie Noble. Pamiętając podtytuł nadany PT przez jego twórców "poświęcony przemysłowi krajowemu" staramy się również zaprezentować rozwiązania techniczne,mające praktyczne zastosowania. Nie odbiegamy od tej tradycji i w tym numerze. Jednakże w czasach, gdy każde wydarzenie natychmiast trafia do  mediów elektronicznych takim czasopismom jak Przegląd Techniczny trudno gonić newsy .

     "Przegonić" elektroniki nie sposób. I chociaż coraz bardziej się śpieszymy, coraz mniej mamy czasu na... prawdziwe przeżycie teraźniejszości, nie mówiąc o głębszej refleksji czy analizie skutków naszych poczynań. A co jeszcze ważniejsze, brak go nam na wyciągnięcie wniosków na przyszłość. Pandemia , która zaskoczyła świat, była przecież przewidywana przez epidemiologów, ale czy my dziś słuchamy autorytetów, niepotwierdzających naszych przekonań?

      W swej zarozumiałości człowiek XXI w. epidemie kojarzy ze średniowieczem i nawet często przypominana "hiszpanka" sprzed stu lat nie spowodowała większego zainteresowania pracami epidemiologów i wirusologów , Zawsze też był ostatnio przytaczany argument, że poradziliśmy sobie z AIDS, więc na pewno z innymi "zarazami" damy sobie również radę. Współczesny człowiek wysyłający kosmiczne sondy w odległe rejony wszechświata, twórca sztucznej inteligencji uznał siebie za pana natury i lekceważył ostrzeżenia, jakie nam czasami wysyłała.

       Lekceważyliśmy i nadal lekceważymy znacznie większą niż niegdyś liczbę różnych katastrofalnych w skutkach zjawisk meteorologicznych, będących wynikiem zmian klimatycznych. Może warto zamiast się sprzeczać, na ile jest za nie odpowiedzialny jest człowiek, a na ile są zjawiskiem naturalnym, zacząć opracowywać inny model rozwoju cywilizacji.

      Filozofią tej obecnej jest ciągły rozwój i maksymalizacja zysku, a więc niepohamowana eksploatacja ziemskiego globu, bez zwracania uwagi na konsekwencje. Wielu z nas uważa, że są one odległe w czasie lub po prostu wymyślone przez, niemających co robić, nawiedzonych jajogłowych. Zbyt często pomijamy również fakt, iż ten ciągły wzrost produkcji i konsumpcji nie przekłada się na równomierny poziom życia mieszkańców Ziemi. A wręcz przeciwnie - coraz mniejsza jest  grupa osób, które zgromadziły znakomitą większość bogactwa , a coraz większa żyjących w ubóstwie.

    Narosły w skali globu ogromne nierówności, powodując niebezpieczne napięcia, grożące gwałtownymi wybuchami społecznego niezadowolenia , często nawet o charakterze rewolucyjnym. Globalna wioska okazała się nie tak globalna. W wielu regionach świata powróciły waśnie etniczne i spory o przysłowiową miedzę, a ostatnio także o charakterze religijnym. Czyżby w XXI stuleciu, które miało być tak wspaniałe groził powrót średniowiecznych wojen religijnych wraz z nawracającym morowym powietrzem?

    Czy nasz tak podzielony świat potrafi zjednoczyć się w celu wspólnego rozwiązywania problemów ważnych dla przyszłości ludzkości i planety, na której przyszło nam żyć? Czy siedząc zamknięci w domach , przez "nieoczekiwane" pojawienie się koronawirusa, zastanowimy się nad tym, jaki będzie model rozwoju ziemskiej cywilizacji po pandemii? Czy państwa odbudowując po niej swoje gospodarki znów powrócą na drogę ciągłego wzrostu produkcji, a my na drogę niepohamowanej konsumpcji? Czy ciągle trzeba mieć coś nowego, a może można naprawiać stare rzeczy?  I w końcu co będzie, gdy osiągniemy kres zasobów Ziemi?

    Pytań tego typu można postawić wiele. Ale jest jeszcze jedno i to chyba najważniejsze. Czy zdążymy odpowiedzieć na nie, zanim natura zaskoczy nas nową i to niekoniecznie miłą niespodzianką? Dlatego rozwiązując codzienne , pilne problemy, do czego zmusza nas COVID-19, przygotowujmy się mentalnie, organizacyjnie i technologicznie na budowanie i życie w nowej, innej cywilizacji. Jest tu do odegrania niebagatelna rola dla twórców techniki z ich racjonalizmem i pragmatyzmem.

          Ewa Mańkiewicz-Cudny

Komentuje Waldemar Rukść