Fundacja na rzecz Nauki Polskiej po raz 29. przyznała Nagrody, które cieszą się opinią najważniejszego wyróżnienia naukowego w Polsce, zwanego „polskim Noblem”.
Jerzy Bojanowicz
W numerze 24/2020
NAUKA
Polskie Noble 2020
Efekty badań ciekłych kryształów
Z prof. dr hab. Ewą Górecką, laureatką Nagrody FNP 2020 w obszarze nauk chemicznych i o materiałach, rozmawia Jerzy Bojanowicz.
GOSPODARKA
Nam żeglować nie kazano
Zintegrowany Europejski Program Działań na Rzecz Żeglugi Śródlądowej (ang. skrót NAIADES)- powstał z inicjatywy Komisji Europejskiej, jako jedno z rozwiązań w zakresie intermodalnego przewozu towarów, uwzględniającego stworzenie przyjaznej dla środowiska sieci transportu w całej Europie. Zalecano w nim działania w 5 obszarach interwencji: rynku, floty, zatrudnienia i kwalifikacji, wizerunku oraz infrastruktury.
Marek Bielski
Skarby polskiej ziemi (5): Magiczny ił
Niezwykle ciekawym minerałem, o wielostronnych zastosowaniach jest bentonit. To skała ilasta powstała w procesie przeobrażenia szkliwa wulkanicznego tufów i tufitów, zawierająca minimum 75% minerałów z grupy smektytu, głównie montmorylonitów. Polska posiada dość spore złoża tego surowca w kilku odmianach. Mimo to jesteśmy ciągle per saldo importerem bentonitu. Może warto to zmienić?
jaz.
Ginące zawody (9): Z majstrem Lepigliną w kosmos
Rękodzielniczy wyrób naczyń i innych przedmiotów ceramicznych codziennego użytku, nazywamy garncarstwem, zaś rzemieślnika garncarzem. Mało kto wie że prekursorem sztuki lepienia z gliny był ptak o łacińskiej nazwie Furnarius rufus, zwany po polsku ...garncarz rdzawy. W Ameryce Południowej ten pospolity ptak wróblowaty buduje swoje gniazdo z gliny. Najpierw tworzy z niej głęboką miskę ,a kiedy dostatecznie wyschnie na słońcu, kontynuuje budowę.
Marek Bielski
INŻYNIER
Z historii Towarzystw Technicznych (13). O górnictwie i hutnictwie polskiem (c.d.)
„Przegląd Techniczny” nr 37 z 1913 r., zamieścił zajmujący aż 3 strony artykuł pt. „O górnictwie i hutnictwie polskiem (z powołaniem się na Pamiętnik II-go Zjazdu G. H. P.)”. Pamiętnik II Zjazdu Górników i Hutników Polskich, wydany w 1912 roku we Lwowie, był do nabycia w Biurze Związku G. H. P. za cenę 6 kopiejek. Poniżej przytaczamy kolejne fragmenty z tamtego artykułu, zachowując oryginalną pisownię.
Wybór i oprac.: Bronisław Hynowski
Na ratunek pieszym
Mamy za sobą światową premierę najnowszego, inteligentnego, funkcjonalnego i ekonomicznego autokaru. Można wręcz mówić o nowej jakości w budowie autobusów. Mercedes Benz Intouro wyposażono w nowoczesne systemy asystenta: Active Brak Assist 5, który wspomaga hamowanie awaryjne, oraz Sideguard Assist, wspomagający kierowcę podczas skrętów.
Erwin Halentz, Jozef Trzionka
STAŁE POZYCJE
Wydarzenia
Co pan na to inżynierze? Po zawodach szkolnych XVLVII OWT
Felieton. Innowacyjność ospała
Wino dla inżyniera (245): Problemy ze starymi winami
Parlament 434 milionów: SI przed prawem
Recenzja PT: Jak uzdrowić zakład przemysłowy
Kandydaci do tytułu "Złoty Inżynier 2020": Ewa Sicińska, Sylwester Skwarczyński
Filozofia pojęć technicznych (165). Socjotechnika
Efekty-defekty
Ekologia w technice
Nim nadejdzie nowa epoka
Tradycyjnie numer ukazujący się na początku grudnia poświęcamy nauce. W tym bowiem czasie Fundacja na rzecz Nauki Polskiej od lat ogłasza nazwiska laureatów swojego konkursu, noszącego nieoficjalną nazwę Polskie Noble. Pamiętając podtytuł nadany PT przez jego twórców "poświęcony przemysłowi krajowemu" staramy się również zaprezentować rozwiązania techniczne,mające praktyczne zastosowania. Nie odbiegamy od tej tradycji i w tym numerze. Jednakże w czasach, gdy każde wydarzenie natychmiast trafia do mediów elektronicznych takim czasopismom jak Przegląd Techniczny trudno gonić newsy .
"Przegonić" elektroniki nie sposób. I chociaż coraz bardziej się śpieszymy, coraz mniej mamy czasu na... prawdziwe przeżycie teraźniejszości, nie mówiąc o głębszej refleksji czy analizie skutków naszych poczynań. A co jeszcze ważniejsze, brak go nam na wyciągnięcie wniosków na przyszłość. Pandemia , która zaskoczyła świat, była przecież przewidywana przez epidemiologów, ale czy my dziś słuchamy autorytetów, niepotwierdzających naszych przekonań?
W swej zarozumiałości człowiek XXI w. epidemie kojarzy ze średniowieczem i nawet często przypominana "hiszpanka" sprzed stu lat nie spowodowała większego zainteresowania pracami epidemiologów i wirusologów , Zawsze też był ostatnio przytaczany argument, że poradziliśmy sobie z AIDS, więc na pewno z innymi "zarazami" damy sobie również radę. Współczesny człowiek wysyłający kosmiczne sondy w odległe rejony wszechświata, twórca sztucznej inteligencji uznał siebie za pana natury i lekceważył ostrzeżenia, jakie nam czasami wysyłała.
Lekceważyliśmy i nadal lekceważymy znacznie większą niż niegdyś liczbę różnych katastrofalnych w skutkach zjawisk meteorologicznych, będących wynikiem zmian klimatycznych. Może warto zamiast się sprzeczać, na ile jest za nie odpowiedzialny jest człowiek, a na ile są zjawiskiem naturalnym, zacząć opracowywać inny model rozwoju cywilizacji.
Filozofią tej obecnej jest ciągły rozwój i maksymalizacja zysku, a więc niepohamowana eksploatacja ziemskiego globu, bez zwracania uwagi na konsekwencje. Wielu z nas uważa, że są one odległe w czasie lub po prostu wymyślone przez, niemających co robić, nawiedzonych jajogłowych. Zbyt często pomijamy również fakt, iż ten ciągły wzrost produkcji i konsumpcji nie przekłada się na równomierny poziom życia mieszkańców Ziemi. A wręcz przeciwnie - coraz mniejsza jest grupa osób, które zgromadziły znakomitą większość bogactwa , a coraz większa żyjących w ubóstwie.
Narosły w skali globu ogromne nierówności, powodując niebezpieczne napięcia, grożące gwałtownymi wybuchami społecznego niezadowolenia , często nawet o charakterze rewolucyjnym. Globalna wioska okazała się nie tak globalna. W wielu regionach świata powróciły waśnie etniczne i spory o przysłowiową miedzę, a ostatnio także o charakterze religijnym. Czyżby w XXI stuleciu, które miało być tak wspaniałe groził powrót średniowiecznych wojen religijnych wraz z nawracającym morowym powietrzem?
Czy nasz tak podzielony świat potrafi zjednoczyć się w celu wspólnego rozwiązywania problemów ważnych dla przyszłości ludzkości i planety, na której przyszło nam żyć? Czy siedząc zamknięci w domach , przez "nieoczekiwane" pojawienie się koronawirusa, zastanowimy się nad tym, jaki będzie model rozwoju ziemskiej cywilizacji po pandemii? Czy państwa odbudowując po niej swoje gospodarki znów powrócą na drogę ciągłego wzrostu produkcji, a my na drogę niepohamowanej konsumpcji? Czy ciągle trzeba mieć coś nowego, a może można naprawiać stare rzeczy? I w końcu co będzie, gdy osiągniemy kres zasobów Ziemi?
Pytań tego typu można postawić wiele. Ale jest jeszcze jedno i to chyba najważniejsze. Czy zdążymy odpowiedzieć na nie, zanim natura zaskoczy nas nową i to niekoniecznie miłą niespodzianką? Dlatego rozwiązując codzienne , pilne problemy, do czego zmusza nas COVID-19, przygotowujmy się mentalnie, organizacyjnie i technologicznie na budowanie i życie w nowej, innej cywilizacji. Jest tu do odegrania niebagatelna rola dla twórców techniki z ich racjonalizmem i pragmatyzmem.
Ewa Mańkiewicz-Cudny
Komentuje Waldemar Rukść
