W numerze 16-17/2016

Mieszkanie plus czy minus?

"Problem mieszkaniowy w Polsce" niebawem będzie "obchodził" 100-lecie. Oczywiście istniał zawsze, ale po 1918 r. stał się problemem Państwa Polskiego, więc wszystkie rządy musiały się z nim zmierzyć. Żaden nie dał rady, choć był taki ("Druga Polska"), który budował już prawie 300 tys. mieszkań rocznie. Rząd obecny przedstawił właśnie program "Mieszkanie plus". Jak powiedziała Premier Beata Szydło filarem nowego programu będzie utworzenie Narodowego Funduszu Mieszkaniowego, do którego będą przekazywane grunty Skarbu Państwa, dzięki czemu budowane tam mieszkania będą tańsze. W założeniu będą to mieszkania na wynajem, z możliwością dojścia do prawa własności. Czynsz będzie wynosił od 10 do 20 zł za 1 m² w zależności od lokalizacji. Przy mieszkaniach z opcją dojścia do własności kwoty te będą powiększone o ok. 20%. Drugim punktem jest wsparcie budownictwa społecznego. Trzecim - utworzenie subkont, na które chętni będą przekazywali oszczędności, dopełniane przez premie od państwa. Włączy się samorządy, spółki gminne i TBS-y z szansą na preferencyjne kredyty w BGK na budowę społecznych mieszkań czynszowych.

Dlaczego żaden z dotychczasowych programów nie był sukcesem? Ostatnie - "Rodzina na swoim" i "Mieszkanie dla młodych" też poddano krytyce. Bo programy sztucznego wspierania popytu prowadzą, przy sztywnej podaży mieszkań, do wzrostu cen. Podaż jest sztywna dlatego, że wyśrubowano standardy techniczne i cykl budowlany jest długotrwały i kosztowny, a deweloperzy budują na gruntach najdroższych- blisko centrów dużych miast, z miejscami dobrej pracy i rozrywki. Deficyt nie maleje tam, gdzie łaskawi inwestorzy tworzą miejsca pracy: w Warszawie, na Górnym Śląsku, we Wrocławiu w Gdańsku. Tu równowaga podaży i popytu utrzymuje się na wysokim pułapie, co odpowiada deweloperom.  Tanie budownictwo nie jest w ich interesie. Programy państwowe nastawione na wspomaganie samego mieszkalnictwa nigdy nie będą skuteczne, bo w istocie problem mieszkań zaczyna się zupełnie gdzie indziej; leży w zatrudnieniu i produktywności społecznej. Jeśli mowa o czynszach 10-20 zł/m² to będzie problem, bo rodzina z dziećmi musi zapłacić 800-1600 zł co miesiąc. W 2013 roku z opłatami czynszowymi zalegało 40,5% najemców mieszkań komunalnych, a zaległości ponad 3 miesiące objęły 22,5% zasobów. Problem mieszkaniowy dotyczy ludzi, którzy zarabiają raczej w pobliżu najniższej krajowej. Trzeba im umożliwić wyższe zarobki. Średnio bowiem nie ma żadnego problemu. W 2013 roku na jedną osobę przypadało 26,5 m² powierzchni użytkowej i jeden pokój. Około 58% gospodarstw domowych zajmowało domy jednorodzinne.

W części gmin wiejskich na wschodzie na 1000 osób jest 400 -500 mieszkań (znacznie powyżej średniej europejskiej). To nie są obiektywnie złe warunki. Ale przecież nie chodzi o średnią, tylko o tę najuboższą część społeczeństwa. Ujawnia ją odsetek mieszkań substandardowych: w zależności od województwa - od 13% do 20%. Aż 44,8% osób mieszka w przeludnionych mieszkaniach, ponad dwukrotnie więcej niż średnio w Unii Europejskiej (17,3%). Pod tym względem Polska zajmuje w Europie 3 miejsce od końca. Dlatego dla każdego rządu mieszkanie jest przede wszystkim problemem socjalnym, który trzeba rozwiązywać poprzez solidaryzm społeczny. Wg. oceny rządu ludzie o umiarkowanych dochodach to 60-70% potencjalnego popytu. Tu subsydia muszą objąć ok. 20-40% kosztów zakupu lub wynajmu. 20-30% osób potrzebujących mieszkań wymaga trwałej pomocy w zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. Tak więc władze są przekonane, że ludzie "o umiarkowanych i niskich dochodach" na zawsze pozostaną mieszkaniowymi klientami państwa! W ten sposób "problem mieszkaniowy" nigdy nie zostanie rozwiązany, nawet jeżeli będzie już więcej mieszkań niż ludzi.

Zygmunt Jazukiewicz

Komentuje Waldemra Rukść