W numerze 18/2019

Letni stres nie tylko pogodowy

Przed nami nowy rok szkolny. Poprzedził go stres, jaki zafundowaliśmy młodzieży kończącej etapy edukacji według nowego i starego systemu. Napisano i powiedziano na ten temat wiele. Władze uspakajały, że wszystko jest pod kontrolą i dla wszystkich starczy miejsc w szkołach ponadpodstawowych. I statystycznie wszystko się zgodziło, tylko frustracja i skutki stresu młodzieży pozostały. U progu dorosłego życia i wyboru szkoły, który zdecyduje o przyszłości ludzi młodych – o tym, czy i na jakie studia pójdą, czy też zakończą zawodową edukację na poziomie szkoły średniej – zostali oni zmuszeni do „skorzystania”
z dostępnych, a nie wymarzonych miejsc w liceach i technikach. A przecież już samo pójście do nowej szkoły, z nowymi nauczycielami jest wielkim przeżyciem dla większości młodych ludzi!

Matematyka na maturze to kolejny temat, jaki znów powrócił za sprawą raportu NIK. Złe wyniki na egzaminach dużej części uczniów stały się asumptem do propozycji czasowego zawieszenia matury z matematyki. Oczywiście rozpoczęła się dyskusja. Ci, co przed laty mieli kłopoty z matematyką i uważają, że np. badanie przebiegu funkcji na nic się im nie przydaje (m.in. historykom, czy politologom), przyklasnęli pomysłowi. I może dlatego wielu reprezentantów tych ważnych i potrzebnych dziedzin zaczęło lekceważyć logiczne myślenie. Jako kontrę do rezygnacji z egzaminu z matematyki proponuję, aby zrezygnować z matury
z języka obcego, bo nie wszyscy muszą na co dzień nim się posługiwać. Jeśli zaś zajdzie w ich życiu taka potrzeba, to się na pewno nauczą.

Dyskusja o wykształceniu ogólnym, dającym podstawy rozumienia świata, jego przeszłości i przyszłości, jest fundamentem postępowania tu i teraz. Jest ona obecnie zdominowana przez tych, co chcą uczyć młodzież tylko rzeczy praktycznych. Nie widzą, że w świecie rewolucyjnych przemian, nasyconym wizją sztucznej inteligencji zastępującej człowieka, taki pomysł jest absurdalny. Wynalazki i technologie, a także związane z nimi zawody zmieniają się, jedne giną, inne powstają już po ukończeniu nauki. Trzeba więc nauczyć młodego człowieka nadążania za postępem, znajdowania zajęć, które pozwolą mu się rozwijać i być istotą myślącą wówczas, gdy robot nie tylko wykona za niego czynności fizyczne, ale również będzie wymyślał i produkował nowe wyroby.

Rozumienie tego nowego świata (z Przemysłem 4.0) powinno pozostać domeną człowieka, a to wymaga, aby jego umysł i ciało nadal uczyły się i pracowały. Tego musi nauczyć go szkoła! I chociaż maszyna szybciej rozwiąże zadania i problemy, człowiek powinien umieć ocenić, jakie są skutki tego rozwiązania dla niego i Ziemi, a może nawet kosmosu. Nie możemy więc jako ludzie stracić umiejętności logicznego myślenia, analizy i syntezy. Musimy być odpowiedzialni za to, co zrobiliśmy i stworzyliśmy.

Z niepokojem obserwuję, jak nie bacząc na przemiany cywilizacyjne, techniczne, kulturowe, politycy – i to nie tylko w Polsce – niszczą niezależne autorytety. Król pruski Fryderyk II Wielki korespondował z filozofem francuskim Wolterem. Zaprosił go do siebie, żeby w sporze dyskusji lepiej zrozumieć otaczający go świat. Czy dziś polityk tej rangi spróbowałaby zrozumieć filozofa z innego (nie koniecznie zaprzyjaźnionego) kraju i uznać jego autorytet?

Nie jest to pytanie retoryczne. Dzisiejsi politycy uznają jedynie te autorytety, które potwierdzają ich przekonania. Tak np. rzecz się ma z klimatem, który w to lato dał się nam
we znaki. Politycy, dla których zmiana klimatu nie jest problemem, słuchają jedynie głosów zwolenników jednej tezy i nie chcą poznać argumentów drugiej strony. Jeśli nie zaczniemy słuchać autorytetów mających inne zdanie niż my, to za parę lat na przepełnionym śmieciami globie autorytetami będą roboty.

Ewa Mańkiewicz-Cudny

Komentuje Waldemar Rukść