ICT przedsiębiorcom

Jak ICT wpływa na innowacyjność przedsiębiorstw? Odpowiedź na to pytanie jest niesłychanie trudna ze względu na rozmaitość form posługiwania się technologiami teleinformatycznymi w firmach. Jedno się potwierdza dość powszechnie: wśród firm innowacyjnych trudno znaleźć takie, które nie korzystają z ICT w ogóle. W firmach odtwórczych komputer często służy tylko do odbierania poczty.

Jeżeli innowacje podzielimy na produktowe, procesowe i systemowe, to w każdej z tych kategorii łatwo wskażemy innowacyjną nośność ICT. Symbolem sukcesu innowacji produktowych jest telefonia komórkowa, która rozwijała się słabo przed cyfryzacją, dopiero pierwsze sieci i aparaty cyfrowe eksplodowały sukcesem rynkowym. Większość polskich ważnych wynalazków ostatnich lat w elektronice, automatyce, sterowaniu, miernictwie przemysłowym związana jest z technologią cyfrową. Słynne są przykłady odwrotne: np. upadek firmy Kodak, która w porę nie przerzuciła się na fotografię cyfrową. Nowe wynalazki "procesowe", np. związane z technologią chemiczną, energetyczną lub biotechnologią również najczęściej były związane ze wspomaganiem procesu wdrożeniowego symulacjami cyfrowymi.

Cyfrowi mali i średni

Nawet w niewielkich innowacjach technologicznych, jakie odniosły sukces po dofinansowaniu za pośrednictwem Centrum Innowacji NOT ważnym elementem projektów było modelowanie i projektowanie wirtualne (często wykonywane z pomocą instytutu badawczego lub uczelni). Ze świata płyną efektowne przykłady sukcesu tam, gdzie go się można było najmniej spodziewać: znane firmy papiernicze Moleskine i Post-it (tę podaje się jako klasyczny przykład światowego sukcesu rynkowego opartego na jednym drobnym wynalazku) wydawały się skazane na niebyt w dobie dominacji internetu i notatników elektronicznych. Nic z tych rzeczy; obie firmy przerzuciły się na technologię cyfrową proponując szereg ciekawych rozwiązań łączących nawyki "papierowych" zapisków z elektroniką.

Według badań GUS w Polsce, obejmujących zarówno przedsiębiorstwa produkcyjne jak i usługowe, narzędzia ICT wykorzystuje średnio 40% małych, 57,4% średnich i 76,9% dużych firm (2013r.). To mówi samo za siebie, jeśli wziąć pod uwagę innowacyjne osiągnięcia małych firm. Nie dotyczy to tylko Polski. Nie ma specjalistów do kompleksowego zarządzania IT. Brak nowoczesnych rozwiązań całościowych opóźnia podniesienie standardów biznesowych w produkcji, dostawach i marketingu.

Może outsourcing

Rozwiązaniem są centra wsparcia innowacyjności o odpowiednim wyposażeniu sprzętowym, do "wynajęcia" przez firmy, oraz po prostu outsourcing. W branżowych ankietach IT trzy czwarte małych i średnich firm twierdzi, że outsourcing IT jest ważny w informatyzacji przedsiębiorstwa. Najważniejszy jest dla firm działających w sektorze handlu (75 proc.), usług (74 proc.) i produkcji (72 proc.). Niestety, najczęściej w tej formie kupowane są tylko usługi telekomunikacyjne – korzysta z nich 98 proc. badanych. Ale poza branżą większość firm (79 proc.) w ogóle nie korzysta z outsourcingu. Oznacza to, że nie myślą poważnie o wspomaganiu trudnych procesów wdrożeniowych.

Głównie MŚP mogą też skorzystać na koncepcji otwartych innowacji, która oznacza szeroką współpracę podmiotów zewnętrznych z firmą i wykorzystanie wielu dróg innowacji do rynku oraz integrowanie zewnętrznej i wewnętrznej wiedzy. Technologie ICT ułatwiają praktykę otwartych innowacji, a nawet je umożliwiają, np. przez opracowywanie projektu czy prototypu w różnych jednostkach. Pomagają też zbierać pomysły od klientów na nowe produkty, od czego zaczyna się każda sensowna innowacja.

Narzędzia informatyczne

Jakby stworzone dla małych i średnich są narzędzia informatyczne pomagające kreować nowe wzory (design thinking). Można sprawdzić szybko różne wersje projektów, co umożliwiają systemy CAD/CAM. Systemy CAD pozwalają na modelowanie i integrację metod obliczeniowych (Computer Aided Engineering – CAE), komputerowo wspomaganego wytwarzania (Computer Aided Manufacturing), wirtualnego prototypowania i automatycznego generowania dokumentacji. Duże koncerny tworzą własne narzędzia do zbierania i zarządzania pomysłami a menadżerowie zachęcają i wspierają pracowników. W produkcji służą technologie wytwarzania przyrostowego do tworzenia prototypów (Rapid Prototyping), narzędzia do krótkich serii produktów(Rapid Tooling) oraz do produktów gotowych (Rapid Manufacturing).

Systemowe już są

Najpowszechniejsze są zastosowania ICT do procedur organizacyjnych, które są wprowadzane w postaci nowych koncepcji zarządzania. Firma nie musi więc silić się na innowacje tego rodzaju - może skorzystać z gotowych koncepcji i w ich ramach ew. stosować oryginalne praktyki. Takie systemy jak Lean Management (szczupłe zarządzanie), Reengineering, Six Sigma obrosły już sporymi teoriami. Do Lean Manufacturing należy Just-in-Time czyli dostawy na czas, a więc warstwa logistyczna. Autonomation grupuje procedury zatrzymywania linii produkcyjnej automatycznie w razie wystąpienia problemu, metody eliminacji przyczyn błędu i analizę problemu. ERP (Enterprise Resource Planning) opisuje zestaw działań, które pomagają zarządzać firmą. Informacje udostępniane w ramach systemu ERP pokazują kluczowe wskaźniki wydajności. W produkcji system ERP może być stosowany do tworzenia harmonogramów produkcyjnych i zarządzania zapasami i dostawami. Business Process Reengineering (BPR) jest sposobem analizy i przeprojektowania procesów biznesowych w ramach i między przedsiębiorstwami. Six Sigma polega na zastosowaniu metod naukowych do projektowania systemów zarządzania i procesów biznesowych. Cykl projektu Six Sigma to etapy: zdefiniuj, zmierz, zanalizuj, ulepszaj, kontroluj. Inżynieria oparta na wiedzy (KBE) dotyczy informatyzacji procesów związanych ze wzornictwem przemysłowym i projektowaniem. Aplikacje z tego zakresu są przeznaczone do gromadzenia i syntetyzowania wiedzy współpracowników z całej organizacji. Wszystkie te systemy są ściśle związane z technologią cyfrową i teletransmisją.

Niewątpliwie ICT łączy różne rodzaje innowacji. Podział na innowacje produktowe, produkcyjne i systemowe wręcz zaciera się, bo rozwiązanie jednego z typów sprzężone jest ściśle z dwiema pozostałymi. Dochodzi do synergicznego wspomagania działań innowacyjnych w zakresie technologii, produktu i zarządzania informacją. ICT jest spoiwem zapewniającym tę synergię.

Zygmunt Jazukiewicz