Giełda wynalazków i projektów. Chemia na wielu frontach

Nowe 90-lecie swojej działalności otworzył Instytut Chemii Przemysłowej. Dzięki dalszemu rozszerzeniu  spektrum swoich badań zachowuje ciągle pozycję jednego z najlepszych polskich ośrodków naukowo-badawczych.

Jednym z efektów są liczne, coroczne laury zdobywane na międzynarodowych wystawach wynalazczych a także ubiegłoroczny srebrny "Laur innowacyjności" za "Membranową technologię oczyszczania ścieków z przerobu benzolu koksowniczego".

Początek roku z medalami

Nowy zaś laur to nagrodzony złotym medalem na światowej wystawie Archimedes 2015 w Moskwie projekt „Sposób utleniającej polimeryzacji 2, 6-dimetylofenolu” Jeszcze świeższe medale zdobył ICHP w połowie kwietnia 2015r w Genewie za: Sposób wytwarzania poli(tlenku fenylenu) o założonym, regulowanym ciężarze cząsteczkowym,  Biopreparat osadzony na haloizycie jako środek odżywczo-ochronny dla roślin i Półtechniczną wytwórnię monomerów akrylowych z surowców odnawialnych. Warto śledzić dalsze życie tych wynalazków, bo wcześniejsze już utorowały sobie drogę do przemysłu.

Recycling już owocuje

Przykładem mogą być rozwiązania zespołu prof. Andrzeja Czerwińskiego, konstruktora akumulatorów RVC, (przed dwoma laty zwyciężył w konkursie Polski Produkt Przyszłości). Jednym z równie doniosłych wynalazków tego zespołu jest proces recyclingu zużytych baterii cynkowo-węglowych i alkalicznych (medale w 2014r w Brukseli, Taipei, Warszawie i Norymberdze) Niedawno w fabryce Panasonic Energy Poland S.A. w Gnieźnie wykonano pilotową partię 50000 baterii zawierających materiał z recyclingu prowadzonego tą metodą. Pojemność wytwarzanych ogniw zbliżona jest do pojemności komercyjnych, a wyniki badań rozładowania i naładowania oraz  przechowywania w temperaturze 45 st. C, poziomu zanieczyszczeń i wycieku elektrolitu po zwarciu potwierdzają jakość użytego materiału. Zanim doszło do pilotażu opracowano i zweryfikowano w skali ćwierć- technicznej hydrometalurgiczny proces odzysku związków cynku i manganu. Jednym z produktów jest tlenek manganu, który jest głównym materiałem stosowanym przy produkcji nowych baterii.

Wokół poliamidów

Nagradzana ostatnio technologia poli(tlenku fenylenu) (PPO)  zespołu prof. Reginy Jeziórskiej i dr. Zbigniewa Wielgosza ma zastosowanie do wynalazku wysokoudarowego Poliamidu 11, który modyfikuje się przy pomocy PPO i reaktywnego modyfikatora. Proces ten następuje w wytłaczarce dwuślimakowej współbieżnej. Modyfikacja Poliamidu 11 daje tworzywo o dużej wytrzymałości i udarności, odporności chemicznej i termicznej oraz stabilności wymiarowej. Jest to znakomite tworzywo konstrukcyjne nowej generacji o nieograniczonych zastosowaniach do obudów sprzętu AGD, sprzętu elektrotechnicznego i elektroniki i wielu innych zastosowań.

Polioksyfenylen (PPO) otrzymuje się z monomeru - 2,6 - dimetylofenolu. Ten zaś z kolei poprzez alkilację fenoli w złoży fluidalnym. Do tego procesu stosowany jest inny nowy wynalazek - Katalizator immobilizowany na powierzchni krzemionki. Jest to warstwa żelazo- chromowa zawierająca tlenek żelaza (III) i tlenek chromu (III)oraz ew. inne tlenki metali. Osadza się je na krzemionce uformowanej metodą zol-żel w sfery o średnicy ziaren 0.03-0,15mm. Zawartość tlenków metali wynosi 10-70% masy katalizatora. Ten wynalazek, autorstwa zespołu dr hab. Marii Zieleckiej i dr. Wielgosza również był w 2014r wielokrotnie nagradzany.

Razem z Azotami

We współpracy z Grupą Azoty Zakłady Azotowe Puławy S.A. wdrożono kolejny wynalazek modernizujący produkcję cykloheksanonu - jednego z podstawowych surowców w przemyśle chemicznym, ważnego zarówno w przetwórstwie tworzyw sztucznych jak i w wytwórniach farb i lakierów.Innowacja polega na zredukowaniu procesu o jeden reaktor - rozkład jednego z pośrednich surowców przeprowadza się w tej samej kolumnie destylacyjnej przy użyciu katalizatora żelazowego i kobaltowego. Decydujący o sprawności procesu jest sposób doprowadzania katalizatorów poniżej miejsca doprowadzania surówki. W efekcie obniżono koszty technologii cekloheksanonu w Puławach obniżając zużycie benzenu oraz zasady sodowej, poprawiając jakość produktu i zmniejszając zużycie energii. Wobec szerokich zastosowań i rosnącej produkcji cykloheksanonu wynalazek ten ma duże znaczenie ekonomiczned. (patent PL 205510). Niewątpliwie ICHP ma godnych następców wybitnych chemików, którzy odeszli w 2014r:

prof. Edwarda Grzywy (wieloletniego dyrektora ICHP i innych placówek badawczych, jednej z czołowych postaci polskiego przemysłu chemicznego po wojnie), Wojciecha Lubiewa- Wieleżyńskiego, dyrektora ICHP w latach 1990-2002, prezesa Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, prof. Andrzej W. Lipkowski - wybitnego specjalisty w dziedzinie polimerów i chemii medycznej, o którego wynalazkach wielokrotnie informowaliśmy w PT. jaz.

Wystarczy do przerobu

Wspomnienie sprzed 90 lat: prof. Ignacy Mościcki z współpracownikami w Chemicznym Instytucie Badawczym w Warszawie.