Nie tylko LitPol Link

Dla Polskich Sieci Elektroenergetycznych, operatora systemu przesyłowego, uruchomienie ok. 112 km dwutorowej transgranicznej linii napowietrznej o napięciu 400 kV było ważne, bo połączyła nowo wybudowaną stację Ełk Bis w Nowej Wsi Ełckiej z litewską miejscowością Alytus i zamknęła tzw. pierścień bałtycki.

Baltic Ring połączył pracujące w różnych systemach sieci elektroenergetyczne Polski, Litwy, Łotwy, Estonii, Szwecji, Danii, Norwegii, Finlandii i Niemiec. Stało się to możliwe po uruchomieniu „mostu energetycznego” i SwedLit/NordBalt – połączeniu Litwy ze Szwecją kablem na dnie Morza Bałtyckiego o długości 400 km.

Most energetyczny

Wyeliminowanie „wysp energetycznych” na wewnętrznych rynkach energetycznych było jednym z ważniejszych dla Unii Europejskiej projektów. Połączenie elektroenergetyczne Polski i Litwy - LitPol Link, który jest częścią Bałtyckiego planu międzysystemowego połączenia rynku energii (BEMIP), zlikwidowało izolację energetyczną państw bałtyckich. Nic dziwnego, że 14 grudnia 2015 r. w Wilnie, na uroczystości oficjalnego uruchomienia, obecni byli przedstawiciele władz Litwy, Łotwy, Estonii, Polski i Szwecji oraz Komisji Europejskiej.

Deklarację o budowie LitPol Linku prezydenci Polski i Litwy podpisali we wrześniu 2006 r., a pierwsze prace przygotowawcze rozpoczęły się w 2008 r.

Polski odcinek LitPol Link (163 km, przepustowość 500 MW, 11 inwestycji: 4

linie elektroenergetyczne 400 kV oraz 5 nowych i rozbudowa 2 stacji elektroenergetycznych najwyższych napięć) kosztował ok. 1,8 mld zł. Tę priorytetową inwestycję UE dofinansowała kwotą 868 mln zł.

Budowa ok. 85 km linii elektroenergetycznej Ełk - Łomża wraz z budową stacji Łomża i stacji Ełk (etap I i II) i ok. 112 km linii elektroenergetycznej Ełk - Granica RP została dofinansowania kwotą 263,42 mln zł z PO Infrastruktura i Środowisko. Inną inwestycją była rozbudowa zlokalizowanej przy Elektrowni Ostrołęka stacji elektroenergetycznej 400/220/110 kV, która została uruchomiona w 1972 r. i połączona z Krajową Siecią Przesyłową liniami 220 kV. Ponieważ nie była przystosowania do pracy na napięciu 400 kV, konieczna była budowa nowoczesnej, czwartej w kraju rozdzielni w technologii GIS, pracującej na napięciu 400 kV. Kosztująca ponad 230 mln zł (ok. 94,9 mln zł dofinansowania z UE) stacja w Ostrołęce umożliwia wyprowadzenie mocy z Elektrowni Ostrołęka na poziomie napięcia 400 kV oraz zapewnia przesył energii elektrycznej na wschód (w kierunku Białegostoku) i na północ (w kierunku Ełku), stając się węzłem o istotnym znaczeniu dla Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, wspomagając transfer energii z Litwy.

Aukcja na jutro

Połączenie pracujących w różnych systemach sieci energetycznych Litwy i Polski było możliwe dzięki znajdującej się w stacji Alytus tzw. wstawce konwertorowej prądu stałego HVDC „Back-to-back”. Warto podkreślić, że rozbudowa i modernizacja infrastruktury przesyłowej na Mazowszu, Podlasiu oraz na Warmii i Mazurach stworzy nowe możliwości rozwoju gospodarczego na tym obszarze oraz zwiększy jego atrakcyjność inwestycyjną.

Obecnie zdolność przesyłowa LitPol Link wynosi 500 MW, ale do 2020 r. ma zostać podwojona. Druga faza projektu przewiduje wzmocnienia wewnętrznych linii w Polsce między Stanisławowem i Olsztynem Mątki oraz na Litwie: między miastami Olita i Kronie. Inwestycje te są na liście unijnych projektów wspólnego zainteresowania (PCI).

Kilka dni wcześniej, 8 grudnia odbyła się pierwsza z udziałem nowego połączenia aukcja rynku dnia następnego prowadzonego przez Towarową Giełdę Energii (day-ahead market coupling), będącego częścią europejskiego mechanizmu Multi Regional Coupling (MRC). Zaalokowanych zostało 1814,7 MWh w kierunku z Polski do Litwy oraz 85,8 MWh w kierunku z Litwy do Polski. Handel energią, tzw. mechanizm Market Coupling (łączenia rynków), funkcjonuje na takich samych zasadach, jak w przypadku połączenia SwePol Link (Polska – Szwecja).

- Wszystkie zadania zostały zakończone zgodnie z planem. Jestem niezwykle usatysfakcjonowany, że tak skomplikowane, zarówno pod względem organizacyjnym, jak i technicznym przedsięwzięcie zakończyło się sukcesem – skomentował zakończenie budowy „mostu energetycznego” były prezes PSE Henryk Majchrzak.

Kolejne inwestycje

- W celu zapewnienia długoterminowego bezpieczeństwa elektroenergetycznego kraju i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców, PSE w perspektywie do 2020 r. planują przeznaczyć na inwestycje ok. 7 mld zł. Głównym kierunkiem planowanych działań jest budowa, rozbudowa i modernizacja stacji i linii elektroenergetycznych. Ich efektem będzie ok. 2100 km torów prądowych 400 kV, ok. 45 km torów prądowych 220 kV i 7 stacji elektroenergetycznych o różnym napięciu. Rozbudowanych zostanie kolejne 38 stacji, a modernizację przejdzie ok. 570 km torów prądowych 400 kV, ok. 905 km torów prądowych 220 kV i 17 stacji elektroenergetycznych. Działania te pozwolą na poprawę niezawodności i jakości dostaw energii elektrycznej przy jednoczesnym podniesieniu efektywności i skuteczności spełniania zadań operatora systemu przesyłowego – mówił we wrześniu ub.r. Henryk Majchrzak.

Czy wybrany w Sylwestra nowy Zarząd PSE, którego prezesem jest Eryk Kłossowski, będzie kontynuował te plany? Na liście prowadzonych przez PSE inwestycji jest ponad 40 zadań. Wśród nich są dotyczące budowy linii 400 kV, m.in. odcinków Bydgoszcz Zachód - Piła Krzewina (83 km), Żydowo Kierzkowo - Słupsk (ok. 61 km) oraz stacji 400/110 kV Żydowo Kierzkowo wraz z instalacją transformatora 220/110 kV, Grudziądz Węgrowo - Pelplin - Gdańsk Przyjaźń (ok. 122 km), Jasiniec - Grudziądz Węgrowo (ok. 74 km), Dobrzeń - nacięcie linii Pasikurowice – Wrocław (77,6 km) i Kozienice - Ołtarzew wyposażonej w trakty światłowodowe (ok. 131 km). Jej budowa ma się zakończyć w 2019 r., ale…

Ulubionym poligonem walki ekologów z inwestorami są drogi, farmy wiatrowe, mosty wantowe, maszty stacji bazowych telefonii komórkowej i sieci elektroenergetyczne. Jednak w tej walce mają sojuszników, bo przeciwko są także mieszkańcy terenów, przez które ma przebiegać linia. Wiosną ub.r. zaprotestowali mieszkańcy czterech gmin pod Grodziskiem Mazowieckim.

Energetyczny kompromis

We wrześniu, podczas posiedzenia połączonych komisji Sejmiku Wojewódzkiego Mazowieckiego, zainaugurowano Forum Dialogu. Jego celem jest przeprowadzenie prac na wyborem wariantu przebiegu linii elektroenergetycznej 400 kV Kozienice – Ołtarzew, więc do udziału zaproszono wszystkie gminy, których w bezpośredni sposób dotyczy realizacja tej inwestycji. Forum otwarte jest również na stowarzyszenia oraz mieszkańców, którzy chcą brać udział w procesie uzgadniania przebiegu linii 400 kV.

- Rozmowy z mieszkańcami gmin, przez które ma przebiegać trasa linii Kozienice - Ołtarzew są prowadzone cały czas, na różnych szczeblach. Tę linię musimy wybudować, aby wyprowadzić moc z budowanego bloku w Elektrowni Kozienice. Wykonawca pracuje nad wytyczeniem trasy tej linii, uwzględniającej zarówno aspekty społeczne, środowiskowe, jak i techniczne. Ponieważ tereny w tej okolicy, ze względu na bliskość Warszawy, są atrakcyjne dla budownictwa mieszkaniowego, wyznaczenie przebiegu linii, który będzie optymalny i satysfakcjonujący dla wszystkich, jest bardzo trudne. Jestem jednak przekonany, że wypracujemy kompromis – deklarował Henryk Majchrzak. - W sierpniu 2015 r. weszła w życie ustawa o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych ułatwiająca realizację 23 strategicznych inwestycji poprzez usprawnienie prawno-formalnych procedur. Każdorazowo jednak chcemy je realizować przy akceptacji społecznej i prowadzonym dialogu ze społecznością lokalną.

Jerzy Bojanowicz

- Przez połączenie energetyczne Litwy z Polską i Szwecją została osiągnięta nie tylko stabilność, ale i niezależność, bo stwarza ono możliwość importu i eksportu energii. To „więzi energetyczne”, które będą w przyszłości rozwijane – zadeklarowała podczas uroczystości prezydent Litwy Dalia Grybauskaite. Wicepremier i minister rozwoju Mateusz Morawiecki skonstatował, że: - Granica pomiędzy Polską a Litwą nie jest już granicą energetyczną Unii Europejskiej. Dzisiaj jesteśmy połączeni z krajami bałtyckimi, które udowodniły, że możemy wyeliminować wyspy energetyczne i zapewnić bezpieczeństwo energetyczne. Już nie jesteśmy tymi, którzy konkurują i walczą między sobą, co jest bardzo złe dla regionu europejskiego. A unijny komisarz ds. energii Miguel Canete powiedział: - W prawdziwej unii energetycznej nie ma miejsca na wyspy energetyczne, dlatego energia elektryczna musi być w stanie swobodnie przepływać przez granice. Dziś podejmujemy znaczący krok w kierunku większego bezpieczeństwa dostaw dla odbiorców energii elektrycznej w regionie, a także zwiększenia konkurencji na rynku.

Zarządzaną przez PSE SA sieć przesyłową najwyższych napięć tworzą (stan na 31.12.2015 r.): 257 linii o łącznej długości 14 069 km, w tym 1 linia o napięciu 750 kV (114 km), 89 linii o napięciu 400 kV (w sumie 5 984 km), 167 linii o napięciu 220 kV (7 971 km), 106 stacji najwyższych napięć (NN) i podmorskie połączenie 450 kV DC Polska – Szwecja o całkowitej długości 254 km (z czego 127 km należy do PSE SA).