Świeradów-Zdrój to miasto uzdrowiskowe w województwie dolnośląskim, w powiecie lubańskim. Miejscowość położona jest w Sudetach, u stóp Gór Izerskich, nad rzeką Kwisą, tuż przy granicy z Czechami i Niemcami. Jest tam wiele atrakcji, o których warto napisać i zachęcić Czytelników do odległej podróży (około 500 km od stolicy).
Fragment panoramy uzdrowiska Świeradów; wieża widokowa to jedna z atrakcji uzdrowiska
Świeradów ucierpiał znacznie podczas wojny trzydziestoletniej. Był 3-krotnie plądrowany w latach 1634–39. Jednym z powodów było przywiązanie mieszkańców ówczesnego Świeradowa do wiary protestanckiej. Także w 1642 r. Świeradów został ograbiony. W 1645 r. stacjonowały tu wojska rotmistrza Hermanna podczas oblegania przez Szwedów zamku Gryf.
W publikacji naukowej (z 1600 r.) Kaspara Schwenckfelda napisano: o kwaśnych wodach mineralnych, które biją ze źródła przy wsi Fegebeutel pod wysokim lasem. W 1777 r. opublikowano wyniki analiz wód znajdujących się m. in. w Świeradowie oraz informacje dotyczące składu chemicznego i ich medycznego zastosowania. Badania przeprowadzone w 1783 r. potwierdziły, że wody świeradowskie skutecznie leczą wiele schorzeń. Górne źródło w 1754 r. zabudowano dachem, a w 1768 r. przebudowano je i wybudowano dom mieszkalny z 14 pokojami.
Pierwszy dom zdrojowy wybudowano tutaj w 1795 r., a w 1817 odkryto źródło w korycie rzeki, w związku z czym uregulowano jej przebieg i wybudowano zdrój zwany Dolnym Świeradowem. Był jednym z pierwszych uzdrowisk, gdzie poza funkcją pitną wprowadzono kąpiele w wywarze z kory świerku i w borowinie. W 1840 r. Świeradów liczył 1687 mieszkańców. Znaczna część uzdrowiska spłonęła w 1895 r. W 1899 odbudowano dom zdrojowy dodając 45-metrową wieżę oraz urządzono otaczający go park zdrojowy, powstała pijalnia wód w Górnym Zdroju oraz 80-metrowy kryty hall spacerowy.
Dom zdrojowy z 45 m wieżą; imponujący (80 m) hall spacerowy z pijalnią wód
W 1909 r., z inicjatywy prywatnego inwestora, doprowadzono z Mirska linię kolejową. W 1934 odkryto źródło radonowe, w 1935 r. utworzono związek, którego konsekwencją było m.in. wybudowanie drogi do Szklarskiej Poręby.
Jedną z oryginalnych atrakcji Świeradowa jest w podziemiach hali spacerowej Muzeum Zdrojowe znane też jako Muzeum Górnictwa Uzdrowiskowego
W maju 1945 r., po kapitulacji III Rzeszy, uzdrowisko zostało zajęte (8–9 V 1945) przez wojska radzieckie, a następnie przekazane administracji polskiej. Dotychczasowych mieszkańców wysiedlono do Niemiec. Po II wojnie światowej, wobec braku historycznej nazwy polskiej, miejscowość nazywano początkowo Wieniec-Zdrój. Nazwa Świeradów-Zdrój została nadana w 1946 r. i wywodzi się od imienia słowackiego św. Świerada. Według innych źródeł ma ona związek z otaczającymi miasto lasami świerkowymi oraz źródłami wód radonowych. Miejscowość uzyskała prawa miejskie w 1946 r. W latach 1950–53 rozbudowano ujęcie, wymieniono rurociągi i infrastrukturę. 1 stycznia 1973 r. do miasta włączono sąsiednie sołectwo – Czerniawę-Zdrój. Od tej pory Świeradów-Zdrój jest ewenementem w skali kraju, bo w jego granicach znajdują się dwa uzdrowiska Świeradów i Czerniawa, każde o innym charakterze i właściwościach leczniczych.
Jednym z najbardziej charakterystycznych punktów Wysokiego Grzbietu w Górach Izerskich jest do niedawna działająca (w szczytowych partiach północnego i wschodniego zbocza) kopalnia kwarcu „Stanisław”. Powstałe tutaj, w strefie łączenia dwóch rodzajów skał, długie żyły kwarcowe eksploatowano już od XIII w. Poziom wydobywczy na wysokości od 900 do 108 m n.p.m. powodował, że kopalnia była najwyżej położonym tego typu obiektem w Europie Środkowej.
Osoby nie mające dużej kondycji fizycznej mogą skorzystać z dodatkowej atrakcji – kolei gondolowej, którą można dotrzeć z miasta na Stóg Izerski położony1108 m n.p.m.
Tekst i zdjęcia Bronisław Hynowski.
