120 lat temu przy ul. Włodzimierskiej 3/5 w Warszawie (dziś Czackiego 3/5) został oddany do użytku Dom Technika. W tym miejscu należy po raz kolejny podkreślić, że decyzję o jego budowie podjęto w marcu 1902 r., a gmach przyjął pierwszych gości w grudniu 1905 r. Powstał ze składek członków Stowarzyszenia Techników w Warszawie, założonego w 1898 r. Inicjatorem jego budowy był inż. Piotr Stanisław Drzewiecki, prezes Stowarzyszenia przez 20 lat począwszy od 1899 r., pierwszy prezydent Warszawy po odzyskaniu niepodległości (1919–1921). Będąc aktywnym uczestnikiem powstających w tym czasie organizacji technicznych uważał, że powinny one mieć „…miejsce, w którym myśl poważniejsza lub lżejsza droga rozpraw lub rozrywek zaznajamia i zespala ludzi …”.
Postać inżyniera Piotra Drzewieckiego opisywaliśmy na naszych łamach wielokrotnie. Pełnił wiele zaszczytnych funkcji, podejmował też wiele inicjatyw dotyczących Warszawy oraz całego państwa. Dom Technika traktował, jako miejsce ważne nie tylko dla stolicy państwa, które odradzało się po 123 latach zaborów. Organizował w nim wiele merytorycznych spotkań i debat upowszechniających wiedzę techniczną i jej wykorzystanie w budowaniu podstaw nowoczesnej gospodarki. Inżynierowie II Rzeczypospolitej byli bowiem niezwykle aktywni w tworzeniu polskiego przemysłu, infrastruktury technicznej oraz scalaniu różniących się systemów prawnych, obowiązujących w trzech zaborach.
Dom Technika służył zarówno środowisku inżynierskiemu, jak również warszawiakom. Odbywały się w nim imprezy kulturalne: koncerty, wystawy, spotkania literackie. Tu odbył się pierwszy koncert, powstałego na przełomie 1905/1906 r. warszawskiego, męskiego chóru Harfa. Nota bene chór ten, oczywiście zasilany ciągle nowymi głosami, występował potem w Domu Technika wielokrotnie, w tym ze specjalnym programem w stulecie tego pierwszego koncertu. Wśród wielu wydarzeń o charakterze patriotycznym, które odbywały się w Domu Technika na specjalne podkreślenie zasługuje koncert zorganizowany ku czci Józefa Piłsudskiego 18 listopada 1918 r. przez Ligę Kobiet, w którym naczelnik wziął osobisty udział. Przez okres między wojnami Dom Technika tętnił życiem, gromadził środowisko techniczne oraz służył społeczeństwu Warszawy.
II wojna światowa nie oszczędziła zabytkowego gmachu przy ul. Czackiego 3/5. We wrześniu 1939 r. spłonęła trzecia i czwarta kondygnacja oraz plafon na suficie głównej klatki schodowej, a także wyposażenia wnętrz i sztukateria. Po Powstaniu Warszawskim Niemcy podpalili ocalałą część budynku. Spowodowało to zniszczenie drewnianych stropów i zawalenie wielu ścianek działowych. Niestety ogień uszkodził także wiele rzeźb, w tym zwieńczające szczyt gmachu – postacie Dedala i Ikara. W miarę dobrze przetrwały działania wojenne i okupację ściany nośne oraz część głównej klatki schodowej, drzwi zewnętrzne do westybulu, a także niektóre elementy dekoracyjne.
Działacze szybko odradzającego się po wojnie ruchu stowarzyszeń naukowo-technicznych uznali za konieczne odbudowanie Domu Technika. Zawiązany 12 grudnia 1945 r. Komitet Organizacyjny NOT na zebraniu plenarnym 25 maja 1946 r. zadecydował, że należy podjąć starania o odbudowę Domu Technika z zachowaniem, w miarę możności, secesyjnego charakteru frontu gmachu przy ul. Czackiego 3/5. Oczywiście w tych czasach decyzję tę musiały potwierdzić władze, co udało się uzyskać. W realizację tego ambitnego działania włączyło się środowisko techniczne skupione w NOT.
Już w grudniu 1947 r. Dom Technika miał odbudowaną część frontową. Całość oddano do użytku dla techników i inżynierów w 1949 r. Kraj i jego przemysł były zrujnowane, nie działały placówki naukowe, szkoły i przedszkola. W gruzach leżały domy mieszkalne, drogi bite i żelazne. Brakowało energii elektrycznej, wody itp. Pracy do wykonania był ogrom, a znaczna jej część była wyzwaniem dla społeczności technicznej.
Po odbudowie Domu Technika budynek przechodził wiele mniejszych i większych modernizacji i był zarządzany bądź przez Radę Stołeczną, bądź przez Zarząd Główny NOT. Wraz z przemianami ustrojowymi nastąpiło wiele zmian w funkcjonowaniu organizacji pozarządowych, co wymagało nowych form zarządzania majątkiem. 1 lutego 2002 r. powstała spółka z o.o. Warszawski Dom Technika NOT. Podjęła ona niełatwe technicznie i trudne ekonomicznie zadanie (potrzeba dużych nakładów) przywrócenia Sali A (balowej) wystroju przedwojennego. Zmodernizowano również akustykę, klimatyzację, wyposażono w nowoczesne urządzenia multimedialne.
Dziś patrząc na 120-letnią historię naszego pięknego Domu Technika w Warszawie jesteśmy dumni z jego budowniczych, naszych poprzedników – inżynierów, którzy przez te wszystkie lata dbali o niego, odbudowywali i gromadzili się w nim prowadząc działalność statutową i organizując życie towarzyskie.
Wierzę głęboko, że ta działalność i dbanie o Dom Technika w Warszawie będzie kontynuowana przez kolejne pokolenia polskich inżynierów.
Ewa Mańkiewicz-Cudny, prezes FSNT-NOT
