Miesięcznik Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT

30. edycja plebiscytu Złoty Inżynier
Baner poziomy

Gielda wynalazków i projektów: Dużo nowości w powietrzu

Ostatnie lata to dobry okres dla Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. Narasta bowiem konieczność szybkiego wzmacniania zdolności obronnych państwa, a lotnictwo i w ogóle obiekty powietrznego nadzoru są tu na pierwszym planie.

Dlatego ITWL zgłasza coraz więcej rozwiązań do opatentowania. Otrzymuje też liczne nagrody na targach i wystawach krajowych i zagranicznych. Najnowszym osiągnięciem Instytutu jest Złoty Laur w Konkursie FSNT NOT Laur Innowacyjności 2021. Komisja konkursowa doceniła innowacyjność i szerokie pole zastosowania zgłoszonego przez ITWL projektu pn. „Układ zasilania w energię elektryczną platform autonomicznych”, czyli sposób zasilania elektrycznego systemów obsługujących i sterujących dronami, co ma zasadnicze znaczenie w operacjach terenowych.

Atrax czyli pająk nadzorca

Trochę wcześniejszy sukces to nagroda główna na Międzynarodowych Targach Policji i Bezpieczeństwa Publicznego POLSECURE 2022 w Kielcach. Komisja Konkursowa doceniła Mobilny System Rozpoznania Terenu złożony z pojazdu interwencyjnego i Bezpilotowego Środka Powietrznego Atrax (to nazwa jednej z rodzin pająków). MSRT został opracowany w celu obserwacji, akcji poszukiwawczych, ochrony granic i infrastruktury krytycznej. Może działać w trudnym terenie, a także w różnych porach doby i różnych warunkach atmosferycznych współpracując z terenowym Pojazdem Interwencyjnym. Bezzałogowy statek powietrzny Atrax umożliwia obserwację w zasięgu do nawet 4,5 km. Zestaw jest uniwersalny; może być konfigurowany pod kątem głowic i oprzyrządowania, co pozwala na dostosowanie systemu do potrzeb użytkownika. System powstał w wyniku realizacji umowy z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.

Bezpieczniejsze lądowania

W kwietniu 2022 r. ITWL przekazał 11 wyprodukowanych w Polsce testerów tarcia, które umożliwiają szczegółowe pomiary drogi hamowania samolotów. Przejęcie testerów przez siły zbrojne nastąpiło w wyniku przeprowadzenia prób odbiorczych zgodnie z wymaganiami. Infrastruktury Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych. Po 8 latach prac pod egidą i nadzorem ITWL testery sporządziło konsorcjum Dobrowolski Sp. z o.o. (Lider) i HAX Warias Dariusz. Istotnym problemem podczas lądowania samolotów, szczególnie myśliwskich oraz ciężko wyładowanych transportowców, jest długość drogi hamowania. Zależy ona od wielu czynników atmosferycznych oraz od stanu nawierzchni drogi startowej. Urządzenia CSR (Continuous Skid Resistance) mierzą współczynnik tarcia nawierzchni lotniskowych, który decyduje o długości dobiegu, czyli drogi hamowania samolotu po zetknięciu się jego kół z nawierzchnią. Trafią do wszystkich baz lotniczych Sił Zbrojnych RP.ITWL wykonał około 60 km przejazdów na odcinkach testowych dla każdego z 11 egzemplarzy. Wszystkie oceniane testery CSR spełniły wymagania określone w Programie Prób Odbiorczych. Mogą być stosowane nie tylko na lotniskach wojskowych, ale również w cywilnych portach lotniczych. 

Na szczególną uwagę zasługują systemy monitorowania ciśnienia w kole pomiarowym i w kołach pojazdu w czasie rzeczywistym oraz zużycia opony pomiarowej. Już dziś producent ma w swojej ofercie urządzenie na pojeździe z napędem elektrycznym. Kolejnym krokiem może być pojazd autonomiczny, realizujący testy bez udziału człowieka. Wartość polskiego urządzenia, mimo jego technicznego zaawansowania, jest prawie o połowę niższa od stosowanych dotąd w polskich portach lotniczych urządzeń szwedzkich. Współpraca firm Dobrowolski Sp. z o.o. i HAX Warias Dariusz doprowadziła do powstania skomputeryzowanego, modułowego systemu na bazie popularnego pojazdu Peugeot Riffter, a zestaw może samodzielnie poruszać się po drogach publicznych. 

Medale w Norymberdze

Na prestiżowych targach wynalazków IENA 2021 w Norymberdze srebrny medal uzyskał wynalazek ITWL „Układ do wyznaczania ciężaru i położenia środka masy statku powietrznego” (numer patentu PL 230085). Często występuje sytuacja, kiedy pierwotny ciężar statku powietrznego i jego środek masy zmienia pod wpływem zmiany obciążenia ładunkiem lub paliwem. Wówczas piloci muszą zareagować poprzez korektę operacji nawigacyjnych. Czujniki optoelektroniczne zamontowane są w osiach wszystkich kół podwozia głównego oraz przedniego przy czym trzy czujniki są połączone za pomocą przetworników sygnału z jednostką centralną wyposażoną w procesor oraz wskaźnik ekranowy  w kabinie pilotów. Jego wynalazcy to: mgr inż. Bonifacy Kolasa, dr hab. inż. Leszek Ułanowicz oraz dr inż. Paweł Szczepaniak.

Brązowy medal na tych samych targach uzyskał „Piezoelektryczny czujnik sejsmiczny z możliwością zdalnego testowania jego sprawności” (numer patentu PL 231771). Wynalazek jest przeznaczony do wykrywania drgań podłoża wywołanych ruchem osób i innych poruszających się obiektów. Przeznaczenia takiego czujnego sygnalizatora zbliżających się osób lub obiektów nie trzeba tłumaczyć.  Element piezoelektryczny czujnika ma elektrodę, której powierzchnia metalizacji jest podzielona na dwa odizolowane od siebie obszary, z których obszar o większej powierzchni generuje sygnał elektryczny a obszar o mniejszej generuje drgania mechaniczne w wyniku podania krótkotrwałego elektrycznego impulsu testującego.

jaz.

Bezzałogowy statek powietrzny Atrax

Kabina pojazdu testującego CSR