Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE) utworzono na podstawie ustawy z 20 października 1994 r. Do ich zadań należało przyśpieszanie dynamiki rozwoju określonych w rozporządzeniu regionów, przez przyciąganie nowych inwestycji i tworzenie miejsc pracy. 30 czerwca 2018 r. weszła w życie ustawa o wspieraniu nowych inwestycji i utworzeniu Polskiej Strefy Inwestycji (PSI).
Polska stała się jednolitym obszarem inwestycji, a zwolnienia podatkowe (CIT lub PIT) dostępne są na terenie całego kraju, a nie jak wcześniej – na terenie SSE. Korzystać z nich mogą firmy realizujące nowe inwestycje zarówno na terenach publicznych, jak i prywatnych. Choć nowe inwestycje można lokować już tylko w PSI, to SSE pełnią jednak podstawową rolę, bo zarządzają poszczególnymi jej częściami. A dotychczasowe zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie SSE pozostają w mocy do końca 2026 r. (1 stycznia 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy, w dużej mierze związana ze zmianą mapy pomocy regionalnej).
Nowe pralki i lodówki z Wronek
Najszybciej rozwijającą się, pod względem finansowym i terytorialnym, jest działająca od 1997 r. Kostrzyńsko-Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. W 2021 r. zanotowała drugi najlepszy wynik wśród wszystkich stref: deklarowana wartość nowych inwestycji – 5,02 mld zł. Pierwsze miejsce w tym zestawieniu zajęła Katowicka SSE – 5,282 mld zł, która w latach 2015–2017 oraz w 2019 r. została uznana przez FDI Business Financial Times za najlepszą strefę ekonomiczną w Europie. Ponadto w tym samym rankingu została wyróżniona jako 2. najlepsza strefa na… świecie!
W 2021 r. K-S SSE wydała 54 decyzji o wsparciu nowych inwestycji: 10 dużych polskich firm, 20 – MŚP i 24 – zagranicznych, łączną kwotą 3,2 mld zł (najwięcej z nich dotyczyło przedsiębiorstw z Niemiec – 8 na łączną kwotę 1,144 mld zł z deklaracją utworzenia 402 nowych miejsc pracy). Natomiast od początku istnienia PSI firmy działające na terenie K-S SSE zadeklarowały nakłady w wysokości 8,23 mld zł – to 4. najwyższy wynik ze wszystkich SSE.
Jednym z inwestorów jest Samsung Electronics Poland Manufacturing, który otrzymał wsparcie na budowę we Wronkach nowej fabryki i rozbudowę już istniejącej (w 2010 r. kupił od firmy Amica zakład produkcji pralek i lodówek). Efektem będzie zwiększenie produkcji z 4 mln do 5,2 mln sztuk rocznie (.
– Z wielką satysfakcją przyjąłem informację, że kolejna firma z Korei Południowej postanowiła rozwijać swoje projekty biznesowe w Polsce. Decyzja o wsparciu inwestycji we Wronkach jest jedną z 713 jakie w całym – rekordowym pod tym względem – 2021 r. otrzymali przedsiębiorcy, którzy działają w ramach Polskiej Strefy Inwestycji. To również dowód na to, że nasz kraj pozostaje jednym z najatrakcyjniejszych na świecie miejsc do prowadzenia biznesu – powiedział Grzegorz Piechowiak, wiceminister rozwoju i technologii i pełnomocnik Rządu ds. Inwestycji Zagranicznych.
Z inwestycji, co zrozumiale, zadowolony jest Krzysztof Kielec, prezes K-S SSE. – Kolejny projekt inwestycyjny tej firmy w Wielkopolsce świadczy również o tym, że nasza Strefa, w której już od kilku lat inwestuje południowokoreański koncern, dostarcza przedsiębiorcom optymalne warunki do prowadzenia i rozwijania swoich przedsięwzięć biznesowych i oferuje atrakcyjne zachęty inwestycyjne.
Decyzję o wsparciu inwestycji przez K-S SSE firma otrzymała 30 grudnia 2021 r. Tego samego dnia podpisała też umowę w ramach Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011–2030. Zobowiązała się do poniesienia nakładów w wysokości 673,2 mln zł i stworzenia 60 nowych miejsc pracy.
Już w tym roku wybuduje nową halę produkcyjno-magazynową o łącznej powierzchni ok. 40 tys. m2. W początkowej fazie inwestycji mają być w niej zlokalizowane nowe linie pomocnicze do produkcji lodówek, głównie drzwi. Nowy oddział ma zostać wykorzystany zarówno do produkcji istniejących oraz nowych modeli pralek. Równolegle inwestor planuje rozbudowę istniejącej fabryki lodówek, aby stworzyć miejsce dla dodatkowej, trzeciej linii montażowej. Prace konstrukcyjne mają się rozpocząć w połowie 2022 r., a zakończyć jesienią 2023 r.
Koncepcja inwestycyjna firmy jest zaplanowana na wiele lat zadeklarował Olgierd Bałtaki, dyrektor Samsung Electronics Poland Manufacturing Sp. z o. o.: – Zakłada nie tylko budowę nowej hali produkcyjno-magazynowej i rozbudowę istniejącej fabryki lodówek, ale także utworzenie w sąsiedztwie istniejącego zakładu we Wronkach, kompleksu przemysłowego tzw. klastra AGD, w którym będą zlokalizowani poddostawcy fabryki.
Całość nakładów inwestycyjnych, jakie firma zamierza ponieść w związku z realizacją kilkuetapowego projektu, ma wynieść ok. 900 mln zł. W grudniu 2021 r. otrzymała pomoc publiczną w wysokości 86 mln zł, z czego 23,5 mln zł pozyskała z programu grantowego. Pozostałą część stanowi zwolnienie z podatku CIT w ramach działalności na terenie Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Warto dodać, że coraz powszechniej stosowanymi w Polsce rozwiązaniami prorozwojowymi są parki przemysłowe i technologiczne: miejsca, w których dzięki zgromadzeniu firm z jednej branży oraz wspierających je placówek badawczo-naukowych możliwy jest szybki ich rozwój. Oferowane przez nie udogodnienia są skierowane zarówno do przedsiębiorców polskich, jak i zagranicznych.
Ich powstawaniu, a za pierwszy w Polsce można uznać, powołany w maju 1995 r., Poznański Park Naukowo-Technologiczny, patronuje poznańskie Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości. Natomiast park przemysłowo-technologiczny to zespół wyodrębnionych nieruchomości wraz ze znajdującą się na nich infrastrukturą pozostałą po restrukturyzowanych lub likwidowanych przedsiębiorstwach oraz inne dołączone do nich nieruchomości. Są tworzone przy udziale władz samorządowych w celu zapewnienia preferencyjnych warunków prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności dla małych i średnich przedsiębiorstw. Chodzi o zapełnienie oferowanej powierzchni rynkowo skutecznymi firmami wykorzystującymi nowoczesne technologie, przyciąganie inwestorów i tworzenie miejsc pracy. Obecnie działa 80 parków – najwięcej w woj. śląskim (16).
Czekając na amerykańskie inwestycje
Okazją do promocji Polski – jak uważa wiceminister Grzegorz Piechowiak – jednego z najatrakcyjniejszych na świecie miejsc do prowadzenia biznesu, są rozmaite spotkania. W kraju i za granicą. I tak wzmacnianie polsko-amerykańskiej współpracy gospodarczej i znaczenie amerykańskich polonijnych firm w tym procesie były głównymi tematami rozmów Piotra Nowaka, ministra rozwoju i technologii, podczas jego wizyty w Nowym Jorku w połowie lutego.
Na Wall Street w siedzibie New York Stock Exchange, największej na świecie giełdzie papierów wartościowych, powiedział, iż potencjał ekonomiczny naszego kraju znajduje odzwierciedlenie w roli lidera Warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Cieszy mnie rosnące zainteresowanie firm amerykańskich inwestycjami w branże innowacyjne – w instytucje badawczo-rozwojowe, usługi IT, centra biznesowe i nowoczesne technologie, szczególnie doceniane w Polsce. Podczas spotkania na nowojorskiej giełdzie podkreślał atrakcyjność Polski dla inwestycji zagranicznych. – To, co wyróżnia nasz kraj, to przede wszystkim młodzi, dobrze wykształceni ludzie, szybka ścieżka obsługi inwestora, dobrze dopasowane do rynkowych potrzeb programy pomocy oraz zwolnienie z CIT. Minister zaznaczył, że Polska zajmuje 4. pozycję co do liczby absolwentów STEM (nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria i matematyka) w Unii Europejskiej, co oznacza ponad 1,2 mln wysoko wykwalifikowanych naukowców i inżynierów.
– Nasz kraj ma stabilną gospodarkę o ugruntowanej pozycji makroekonomicznej. Unikalne warunki do prowadzenia i otwierania biznesu są wspierane przez wielokrotnie potwierdzaną odporność na kryzysy gospodarcze. Sytuacja sektora finansów publicznych jest bardziej zrównoważona niż średnia Unii – mówił szef MRiT. A podczas rozmów z amerykańskimi partnerami zwracał uwagę na wysokie miejsce Polski w rankingach największych odbiorców inwestycji realizowanych od zera (greenfield). Z szacunków Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD) wynika, że w 2020 r. zagraniczni inwestorzy zgłosili w Polsce 465 tego typu projektów inwestycyjnych. Jest to rekordowa liczba, większa niż w 2019 r. (w UE ich liczba zmalała o 15%).
Minister mówił także o rosnącym znaczeniu Stanów Zjednoczonych w polskim handlu zagranicznym: – Dostrzegamy pozytywną dynamikę wymiany handlowej po ubiegłorocznym spadku w związku z pandemią COVID-19. W 2021 r. nastąpiło ożywienie w wymianie handlowej między Polską a USA: obroty wzrosły o 23,5% – do 17,6 mld USD.
Spotkał się również m.in. z amerykańskimi firmami polonijnymi i przedstawicielami jednej z największych organizacji amerykańskiej Polonii: Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej. – W rozwoju polsko-amerykańskiej współpracy dostrzegam ogromny potencjał Polonii i jej znaczenie dla stosunków gospodarczych i społecznych między Polską a Stanami Zjednoczonymi – podkreślił Piotr Nowak.
Wsparcie ze Strefy i Programu grantowego
Możliwości wsparcia i zachęty proinwestycyjne dla przedsiębiorców, którzy chcą działać w Polskiej Strefie Inwestycji, były jednym z głównych tematów forum gospodarczego „Silna Polska, Silną Gospodarką. Kompas dla przedsiębiorstw Polski Zachodniej”, które w połowie lutego br. odbyło się w Gorzowie Wlkp., z okazji 25-lecia Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jego celem było przedstawienie przedsiębiorcom i samorządowcom oferty wsparcia ze strony instytucji rządowych. W wydarzeniu wzięło udział kilkaset osób: przedsiębiorcy i samorządowcy z zachodniej Polski oraz przedstawiciele instytucji publicznych (ARP, BGK, NFOŚiGW, PAIH, PARP) i władz centralnych, m.in. wiceminister rozwoju i technologii oraz pełnomocnik rządu ds. inwestycji zagranicznych Grzegorz Piechowiak. Wydarzenie honorowym patronatem objął premier Mateusz Morawiecki, a zebrani w sali Filharmonii Gorzowskiej na początku Forum mogli obejrzeć i posłuchać wystąpienia premiera wyświetlonego na dużym ekranie. Szef rządu mówił w nim, że specjalne strefy ekonomiczne stały się przyczółkami inwestycyjnymi i magnesem przyciągającym kapitał. Przypomniał, że początkowo korzystały z nich firmy zagraniczne, ale z upływem czasu coraz większe wsparcie pozyskiwali również polscy przedsiębiorcy.
Natomiast 10 dni później miało miejsce spotkanie online przedstawicieli kierownictwa MRiT z prezesami wszystkich 14. Specjalnych Stref Ekonomicznych. Jego głównymi tematami było podsumowanie minionego – rekordowego pod względem liczby inwestycji – roku w PSI, strategie działania SSE na najbliższe lata oraz kwestia produkcji zielonej energii.
– Specjalne Strefy Ekonomiczne od wielu lat stanowią motor napędowy polskiej gospodarki. Początkowo miały być remedium na problemy społeczno-gospodarcze naszego kraju, takie choćby jak wysokie bezrobocie. Odpowiadają za przyciąganie do Polski nowych inwestycji oraz wdrażanie najnowocześniejszych i najbardziej zaawansowanych technologicznie rozwiązań. Dzięki temu z roku na rok Polska umacnia swoją pozycję na europejskim i globalnym rynku – zaznaczył minister rozwoju i technologii Piotr Nowak.
– Aktywność i skuteczność działania SSE najlepiej zmierzyć, obserwując tempo i liczbę inwestycji, które prowadzą u nas firmy polskie i zagraniczne. A za nami najlepszy – jak dotąd – rok w historii PSI. Będziemy dalej wspierać i zachęcać przedsiębiorców do realizacji nowych projektów biznesowych w naszym kraju, aby kolejne lata były równie udane – dodał wiceminister Grzegorz Piechowiak. A wiceminister Michał Wiśniewski podkreślił, że: – W zglobalizowanym świecie Specjalne Strefy Ekonomiczne są ważnym ogniwem lokalnego rozwoju oraz wpływają na ciągłość i wzrost inwestycji. Strefy mogą nie tylko wpłynąć na większe niż do tej pory poszanowanie środowiska naturalnego, ale także mają szansę stać się istotną częścią wehikułu, który umożliwiłby zmianę modelu polskiej gospodarki na niskoemisyjną.
Warto wspomnieć o zachętach inwestycyjnych, jakimi są m.in. granty rządowe, przyznawane na podstawie Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011–2030, przyjętego przez Radę Ministrów 5 lipca 2011 r. (znowelizowanego 1 października 2019 r.).
Operatorem Programu i organem udzielającym pomocy publicznej jest minister właściwy ds. gospodarki (aktualnie rozwoju i technologii), a za przygotowanie i przedstawienie Międzyresortowemu Zespołowi ds. Inwestycji o Istotnym Znaczeniu dla Gospodarki Polskiej dossier projektów inwestycyjnych oraz przygotowanie wszystkich dokumentów niezbędnych do przeprowadzenia całej procedury udzielenia wsparcia finansowego odpowiedzialna jest Polska Agencja Inwestycji i Handlu S.A.
Wsparcie przyznawane jest w formie dotacji na podstawie dwustronnej umowy zawartej pomiędzy ministrem właściwym do spraw gospodarki a inwestorem. Umowa reguluje szczegółowo warunki wypłaty dotacji przy zachowaniu zasady, że dotacja jest wypłacana proporcjonalnie do stopnia realizacji zobowiązań.
W ramach Programu wsparcie inwestycji początkowej jest udzielane z dwóch tytułów: kosztów kwalifikowanych tworzenia nowych miejsc pracy (grant na zatrudnienie) i kosztów kwalifikowanych inwestycji (grant inwestycyjny). Dodatkowo granty te wspiera grant szkoleniowy. Program jest w całości finansowany ze środków budżetu państwa.
Jerzy Bojanowicz
Z inicjatywy MRiT Zarządy wszystkich 14. Specjalnych Stref Ekonomicznych przekazały ponad 2 mln zł na pomoc humanitarną na Ukrainie.
***
Od września 2018 r. do końca grudnia 2021 r. wydano 1521 decyzji na realizację inwestycji wartości 73,4 mld zł, z deklaracją utworzenia 31 569 nowych miejsc pracy.
Natomiast tylko w 2021 r. wydano aż 713 decyzji o wsparciu inwestycji o łącznej wartości 37,1 mld zł z równoczesną deklaracją utworzenia 16 831 nowych miejsc pracy. Największe inwestycje dotyczą takich branż, jak produkcja żywności wysokiej jakości i automotive. Choć zagraniczne inwestycje stanowią tylko 28% wszystkich, to ich łączna wartość wynosi aż 63% wszystkich pieniędzy zainwestowanych w ramach PSI. Przekłada się to również na 65% wszystkich zadeklarowanych nowych miejsc pracy.
