Z racji swoich dokonań na wielu polach aktywności intelektualnej i społecznej, w tym sportowej dr Stanisław Latek, HONOROWY ZŁOTY INŻYNIER 2021, jest osobą szeroko znaną nie tylko w polskim środowisku naukowo-technicznym. Współczesny wymóg specjalizacji wymusza na nas ciągłe zawężanie naszych kręgów zainteresowań. A paradoksalnie właśnie w epoce wciąż postępującej specjalizacji widać wyraźnie, jak bardzo potrzebni są ludzie o iście renesansowych talentach.
Do takich – niestety nielicznych osób – należy Stanisław Latek, fizyk reaktorowy, który część eksperymentalną swojej pracy magisterskiej „Wyznaczanie energii przemiany:Hg197 → Au197” na Wydziale Fizyki UW wykonywał w Laboratorium Spektroskopii Instytutu Badań Jądrowych. Niezbędne w eksperymencie izotopy promieniotwórcze naświetlano w reaktorze EWA. Ten reaktor, a także zestaw krytyczny ANNA były potem obiektami, na których Stanisław Latek przez wiele lat przeprowadzał eksperymenty z dziedziny fizyki reaktorowej.
(W ramach współpracy naukowej – pod auspicjami MAEA – między Polską, Norwegią i Jugosławią (tzw. Współpraca NPY) prowadził też eksperymenty na reaktorze badawczym w miejscowości VINCA koło Belgradu).
W 1982 r. IBJ został podzielony na Instytut Problemów Jądrowych (IPJ), Instytut Energii Atomowej (IEA) oraz Instytut Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ). Likwidacja i podział IBJ były formą represji władz stanu wojennego wobec niepokornych pracowników. Wśród zwolnionych był wówczas i Stanisław Latek, który dzięki staraniom sekretarza Episkopatu został przywrócony do pracy w Instytucie Energii Atomowej. W 1984 r. obronił pracę doktorską „Zastosowanie metody binarnych zaburzeń reaktywnościowych do badania własności dynamicznych reaktora doświadczalnego typu WWR-SM” w Politechnice Warszawskiej. A pomiary niezbędne do wykonania części eksperymentalnej doktoratu ponownie zostały wykonane na reaktorze EWA.
Dr Latek, acz całe życie zawodowe związał z atomistyką i podkreśla, że fizyka i technika jądrowa są dla niego bardzo ważne, nie są one jego jedynymi pasjami. Od zawsze lubił pisać. W młodości do „Sztandaru Młodych” m.in. o …uprawie kukurydzy przez swojego ojca. Jako student brał udział w konkursach „Tygodnika Powszechnego”, których rezultatami były publikacje książkowe. Miał swoją własną stronę „Pod harcerską banderą” w czasopiśmie „Żagle”. W latach 80. XX w. był redaktorem naczelnym czasopisma „Rezonans” wydawanego przez Instytut Badań Jądrowych.
Od 1990 r. dyrektor Departamentu Szkolenia i Informacji Społecznej w Państwowej Agencji Atomistyki. W tym czasie powierzono mu funkcję redaktora naczelnego „Postępów Techniki Jądrowej” i jednocześnie był członkiem Komitetu Redakcyjnego „Nukleoniki”. Od 2006 do 2012 zajmował stanowisko radcy i rzecznika prasowego prof. Jerzego Niewodniczańskiego, Prezesa PAA.
Był niezrównanym i niezastąpionym Cicerone podczas pobytów dziennikarzy w zarówno centrów naukowych (m.in. CERN, Dubna) oraz elektrowni jądrowych prawie we wszystkich krajach europejskich, które takie elektrownie posiadają.
Aktualnie Stanisław Latek jest pracownikiem Instytutu Chemii i Techniki Jądrowej, pełniąc funkcję redaktora naczelnego kwartalnika naukowo-informacyjnego „Postępy Technika Jądrowej”, uhonorowanego nagrodą prasową „Numerus Primus inter Pares”. Dzięki jego zaangażowaniu czasopismo przetrwało zawirowania związane ze zmianą wydawcy i w swej nowej formule jest nieprzerwanie wydawane od 1993 r. Ciekawą historię „PTJ” Stanisław Latek opisał m.in. w artykule zamieszczonym w monografii „Czasopisma towarzystw naukowych w Polsce”. Uważa, iż Polska powinna jak najszybciej wdrożyć program PPEJ, czyli wybudować elektrownie jądrowe. Są one najmniej uciążliwe, ze względu na brak szkodliwych emisji, konkurencyjne ekonomicznie, stabilne, w pełni sterowalne, a ich budowa sprzyja rozwojowi lokalnej infrastruktury. Dlatego myśląc o najbliższej przyszłości chciałby, aby „PTJ”, podobnie jak inne media, dostarczały polskiemu społeczeństwu najnowszej wiedzy o stanie przygotowań do sfinalizowania czekających nas zadań w sferze naukowo-technicznej i gospodarczej związanych z energetyką jądrową.
Dr Stanisław Latek pełnił – i nadal pełni – wiele funkcji społecznych. W latach 1981–2020 był członkiem Zarządu lub Komisji Rewizyjnej Klubu Inteligencji Katolickiej. Pełnił funkcję wiceprezesa i sekretarza tej organizacji, a od 1989 r. jest Sekretarzem Rady Porozumienia Klubów Inteligencji Katolickiej w Polsce. W KIK-u współpracował między innymi z Tadeuszem Mazowieckim, Andrzejem Wielowieyskim, Andrzejem Stelmachowskim.
W latach 1997–2006 pracował też w Wyższej Szkole Turystyki i Hotelarstwa w Warszawie. Aktywny żeglarz, był członkiem Zarządu , w tym wiceprezesem Polskiego Związku Żeglarskiego oraz przedstawicielem Związku w European Boating Association. Był także instruktorem i działaczem harcerskim, m.in. członkiem Rady Naczelnej ZHP.
Dr Stanisław Latek jest autorem licznych artykułów w czasopismach naukowych i popularnonaukowych, a także w wydawnictwach katolickich i turystycznych. Zaangażowany również w działalność Polskiego Towarzystwa Nukleonicznego, Towarzystwa Marii Skłodowskiej–Curie w Hołdzie, Stowarzyszenia SEREN i Obywatelskiego Ruchu na rzecz Energetyki Jądrowej.
Warto polecić książki Jego autorstwa i współautorstwa, takie jak np.: „Moi Rodzice”, „Nas Dwoje”, „Vademecum turysty żeglarza”, „Etyczne paradygmaty żeglarstwa” oraz „Polska atomistyka”. Kawaler Krzyża Kawalerskiego i Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski. Uhonorowany też licznymi odznaczeniami resortowymi, regionalnymi i sportowymi. Ojciec dwóch córek, nadal uprawiający żeglarstwo, którym już skutecznie zaraził swoich trzech wnuków!
Marek Bielski
