To już po raz szósty inżynierowie na całym świecie obchodzą Światowy Dzień Inżynierii dla Zrównoważonego Rozwoju, zwanym powszechnie Światowym Dniem Inżyniera. Został on ustanowiony na WEC (World Engineering Convencion – Światowy Kongres Inżynierów w Australii 19–21.11.2019). Uczestniczyło w nim ok. 5000 inżynierów z całego świata, którzy ustanowili, że Światowy Dzień Inżynierii dla Zrównoważonego Rozwoju będzie corocznie obchodzony 4 marca. Tego bowiem dnia w 1968 powstała WFEO (World Federation of Engineering Organizations), której NOT był członkiem założycielem. Światowy Dzień Inżyniera jest obchodzony od 2020 r. pod patronatem UNESCO.Tegoroczny odbywa się pod hasłem „Technika w walce z ubóstwem”. Centralne światowe obchody mają miejsce w Paryżu i będą poświęcone realizacji celów zrównoważonego rozwoju.
Gdy rozwój cywilizacyjny oparty na nowych technologiach zaczął coraz bardziej przyspieszać uważano, że zmniejszy to znacznie strefę ubóstwa. Tak się nie stało. I zmiana tego stanu rzeczy nie jest zadaniem łatwym. Wymaga dużej odpowiedzialności w kształceniu przyszłych twórców techniki. Potrzebna jest im nie tylko wiedza i umiejętności, które wykorzystują w pracy, ale także zdolności przewidywania skutków i umiejętność proponowania rozwiązań zapobiegających wszystkiemu, co jest niekorzystne dla naszej planety i życia na niej. Taka odpowiedzialność spoczywa także na społecznych organizacjach tworzonych przez środowiska naukowe i techniczne. Działają one praktycznie we wszystkich krajach świata. Gromadzą ludzi z różnych dziedzin nauki i techniki, gałęzi gospodarki, środowisk społecznych. To stwarza dobrą platformę do działań interdyscyplinarnych, współpracy z przedstawicielami nauk przyrodniczych i humanistycznych.
W Polsce główna uroczystość święta inżynierskiego w 2025 r., organizowanego przez Federację Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelną Organizację Techniczną (FSNT-NOT) i Politechnikę Łódzką, jest połączona z wręczeniem po raz 31. tytułów Złotego Inżyniera Przeglądu Technicznego, wybitnym inżynierom. Światowy Dzień Inżyniera jest okazją do zastanowienia nad rolą twórców techniki w rozwoju cywilizacji i to nie tylko obecnie, ale w przeszłości i w przyszłości. Wiąże się to z odpowiedzialnością za rezultaty, jakie niesie dynamiczny rozwój, w tym za projektowanie, wytwarzanie i wykorzystanie rozwiązań technicznych oraz za skutki społeczne i ekologiczne. Zagadnienia te staja się obecnie bardzo ważne wobec zmian klimatycznych, wykorzystania sztucznej inteligencji, zapewnienia bezpieczeństwa w wielu obszarach życia i pracy tak pojedynczego człowieka jak i ludzkości.
Większość wynalazków, które zmieniły świat, ich autorzy tworzyli w dobrej wierze mając na względzie polepszenie warunków życia, pracy. W praktyce jednak wiele z nich było i jest wykorzystywane nie tylko do celów służących dobru. Przykładów jest wiele np. odkrycie promieniotwórczości, którą wykorzystuje się w diagnostyce i terapii w medycynie czy wytwarzanie energii, ale niestety również w produkcji śmiercionośnej broni. Negatywny wpływ postępu naukowo-technicznego jest wynikiem złego korzystania z niego oraz skutkiem ubocznym, często nieprzewidywalnym przez twórców wynalazków. Przykładem są tu m.in. tworzywa sztuczne, które stanowią dziś poważny problem i wyzwanie inżynierskie. Nakłada to na społeczność inżynierską i naukową specjalne obowiązki przewidywania wszystkich skutków ich twórczości zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, a także rozwiązania tych ostatnich.
Działające w Polsce, Europie i na świecie pozarządowe organizacje techniczne dbają o prestiż i ochronę tytułu inżyniera. W tej sprawie ostatnio głos zabrała Akademia Inżynierska w Polsce (AIP) bardzo mocno podkreślając, iż jest to zawód zaufania społecznego i dużej odpowiedzialności za swoją działalność. Stanowisko to popiera FSNT-NOT. W swoim przesłaniu AIP stwierdza m.in. „Zawód inżyniera to nie tylko wiedza teoretyczna i użytkowa, ale także postawa, cechująca się odpowiedzialnością, terminowością realizacji zadań, wrażliwością na społeczne skutki twórczości inżynierskiej. W warunkach dokonującej się obecnie kolejnej rewolucji cywilizacyjnej, wynikającej zwłaszcza z rozwoju sztucznej inteligencji, a także zmian klimatycznych, postępującej degradacji środowiska, problemów cyberbezpieczeństwa i wielu innych, znaczenie odpowiedniego kształcenia inżynierów dla cywilizacji przyszłości nabiera fundamentalnego znaczenia. Niepokój AIP budzi wiele zmian, jakie w ostatnich 20 latach nastąpiło w standardach kształcenia inżynierów. Dotyczy to zwłaszcza powszechnej w wielu podmiotach, nadających ten tytuł zawodowy, wirtualizacji zajęć laboratoryjnych. Uważamy, że tylko kształcenie z wykorzystaniem przemysłowych maszyn technologicznych, specjalistycznych urządzeń i systemów pomiarowych, przemysłowych urządzeń transportowych i specjalistycznych laboratoriów badawczych, pozwala na realne poznanie zagrożeń wynikających z eksploatacji tych maszyn i urządzeń oraz zjawisk fizycznych towarzyszących procesom produkcyjnym. Tylko w takich warunkach można wykształcić inżyniera zdolnego do twórczego uprawiania tego zawodu. AIP uważa, że prawo do nadawania tytułu zawodowego inżynier powinny posiadać tylko te jednostki edukacyjne, które dysponują własnym, odpowiednim dla danych kierunków studiów, zapleczem laboratoryjnym”.
Światowa i polska społeczność techniczna apeluje do polityków, by wypracowali warunki prawne i ekonomiczne gwarantujące właściwe kształcenie inżynierów i wykorzystanie ich dzieł dla dobra ludzi.
Ewa Mańkiewicz-Cudny
