W rozwój technologii jądrowych zaangażowanych jest wiele polskich uczelni i instytutów naukowych. O bogatych doświadczeniach w pracy naukowej i światowym dziedzictwie Marii Skłodowskiej-Curie, podwójnej laureatki Nagroda Nobla, dyskutowano podczas konferencji naukowej „Rola kobiet w atomie” zorganizowanej w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej.
Konferencja była swego rodzaju hołdem dla jednej z najwybitniejszych kobiet w historii nauki, prekursorki radiochemii, pierwszej kobiety we Francji i na świecie, która objęła katedrę na Sorbonie, zorganizowana w 90. rocznicę śmierci Marii Skłodowskiej-Curie.
Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska podczas otwarcia konferencji naukowej pt. Rola kobiet w atomie. Przeszłość. Współczesność. Przyszłość, nawiązując do dziedzictwa największej polskiej uczonej wskazała, że jest on inspiracją do badań nad radioaktywnością dla naukowców na całym świecie.
– W tym gronie doskonale wiemy, że wielki upór, który cechował Marię Skłodowską-Curie, żeby rozwijać się naukowo, pomógł jej dokonać wielkich odkryć – podkreślała marszałek Senatu w swoim wystąpieniu. -Wpłynęła na to determinacja, wiara we własne siły i podejmowanie decyzji wbrew krytyce. Śladem wybitnej uczonej podąża teraz wiele kobiet, które zmieniają oblicze nauki, medycyny i energetyki.
O wykorzystywaniu zdobyczy przeszłości w budowaniu bezpiecznej przyszłości energetycznej i postępu w rozwoju medycyny, w tym nuklearnej, mówiły prelegentki zabierające głos w debacie. Uniwersytety i instytuty naukowe, a także firmy badawcze stoją dziś przed kobietami otworem. Mają teraz nieporównywalnie większe możliwości prowadzenia badań naukowych nad zastosowaniem promieniowania w różnych branżach gospodarki oraz prowadzenia prac związanych z budowaniem i wykorzystywaniem reaktorów jądrowych, a także nadzorowaniem bezpieczeństwa radiologicznego kraju.
Przełomowe badania
Podczas konferencji rozmawiano o przełomowych badaniach nad promieniotwórczością naszej dwukrotnej noblistki, które nie tylko zrewolucjonizowały naukę, ale także utorowały drogę dla przyszłych pokoleń kobiet w nauce.
Dziedzictwo Marii Skłodowskiej-Curie jest inspiracją dla unikatowych badań prowadzonych w Instytucie Chemii i Techniki Jądrowej oraz ich szerokiego wykorzystania w różnych dziedzinach. – Ponad 70% projektów w naszym Instytucie realizują kobiety – podkreślała dr inż. Dagmara Chmielewska-Śmietanko. – Począwszy od sztandarowej energetyki jądrowej, bierzemy aktywny udział w europejskich programach dotyczących paliwa jądrowego i gospodarowania odpadami radioaktywnymi. Uczestniczymy też w wielu projektach związanych z SMR, koordynowanych przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej. Kompleksowe analizy dotyczące postępowań z wypalonym paliwem, będziemy mogli wykorzystywać również w Polsce.
Szeroki program prac badawczych, w których uczestniczą kobiety, dotyczy nowych materiałów, w tym nanomateriałów, ochrony radiologicznej wykorzystywanej w energetyce jądrowej, medycynie nuklearnej i przemysłowych technikach jądrowych oraz radioterapii. Energetyka jądrowa to nie tylko aspekty technologiczne, ale także społeczne i ekonomiczne, którymi również zajmują się badaczki w Instytucie. Rola kobiet w dążeniu do zapewnienia bezpieczeństwa w tych i innych obszarach jest i będzie coraz większa.
– Bardzo dużo projektów realizujemy w dziedzinie radiofarmaceutyków i radiobiologii, których głównym celem jest synteza nowych produktów do terapii różnych nowotworów – kontynuowała dr inż. Chmielewska-Śmietanko. – Przykładem jest zupełnie nowy, nie stosowany dotychczas radiobiokoniugat, który będzie w przyszłości przeznaczony do leczenia chorób z nowotworami neuroendokrynnymi z przerzutami do wątroby. Jeszcze inny radiofarmaceutyk znajdzie zastosowanie w leczeniu małych guzów oraz mikro przerzutów, a kolejny opracowywany przez nasz Instytut będzie przeznaczony do leczenia raka prostaty. Pierwsze badania już potwierdziły jego efektywność.
W trakcie konferencji omówione zostały również tematy, takie jak m.in.: udział kobiet w nadzorze nad bezpieczeństwem radiologicznym kraju, kobieta jako operator reaktora jądrowego, śladami Marii Skłodowskiej-Curie – od radu do hadronoterapii, a także zagadnienia dotyczące aspektów prawnych oraz bezpieczeństwa kobiet w badaniach mammograficznych z detektorem cyfrowym, który transmituje obrazy o wysokiej rozdzielczości. Umożliwia to skuteczne wykrywanie zmian patologicznych, takich jak mikrozwapnienia czy drobne guzki, a promieniowanie jonizujące wykorzystuje się radioterapię nowotworów złośliwych.
Innowacje w mammografii pomagają w profilaktyce i diagnostyce raka piersi. Detektory cyfrowe pełnią główną kontrolę w systemie monitorowania tej choroby nowotworowej. Jak wielkie znaczenie ma łączenie zaawansowanej techniki z medycyną mówiły dr n.med. Ewa Fabiszewska z Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie oraz dr hab. Anna Wysocka-Rabin z Narodowego Centrum Badań Jądrowych.
Przyszłe wyzwania
Konferencja była również okazją do dyskusji na temat wyzwań z jakimi kobiety w nauce nadal się mierzą oraz do wymiany doświadczeń dotyczących wspierania równości w dostępie do edukacji, badań i kariery.
Znacząca rolę w tym zakresie odgrywa Stowarzyszenie Women in Nuclear Polska, którego prezesem jest dr hab. inż. Agnieszka Miśkiewicz – Od 20 lat jestem związana z Instytutem Chemii i Techniki Jądrowej, a od dwóch lat kieruję stowarzyszeniem, które powstało w 2012 roku, żeby działać z kobietami na rzecz pokojowego wykorzystania zjawisk i procesów i techniki jądrowych w różnych dziedzinach. To jest właśnie nasze wyzwanie na najbliższą przyszłość – podsumowała prezes stowarzyszenia.
Jolanta Czudak
