10 czerwca br. odbyły się uroczystości jubileuszowe 160-lecia urodzin Michała Doliwo-Dobrowolskiego – pioniera systemu trójfazowego. Organizatorami wydarzenia były: Zarząd Główny i Oddział Szczeciński Stowarzyszenia Elektryków Polskich. Program obchodów obejmował uroczyste odsłonięcie pomnika-ławki z Michałem Doliwo-Dobrowolskim na skwerze Jego imienia, w pobliżu Wydziału Elektrycznego ZUT oraz Międzynarodowe Sympozjum pt. „Życie i dzieło pioniera systemu trójfazowego – Michała Doliwo-Dobrowolskiego”, które odbyłosię na Wydziale Elektrycznym Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie (ZUT).
Odsłonięcie pomnika-ławki
Uroczystość odsłonięcia pomnika prowadziła Joanna Osińska, która przywitała w imieniu organizatorówgości i uczestników oraz podziękowała darczyńcom pomnika. Następnie głos zabrali: Piotr Szymczak – prezes SEP, prof. dr hab. Marian Molenda – twórca pomnika, Stanisław Lamczyk – senator RP, prof. dr hab. inż. Mariusz Malinowski – prorektor Politechniki Warszawskiej, prof. dr hab. inż. Krzysztof Pietrusewicz – prorektor Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, prof. dr hab. inż. Krzysztof Okarma – dziekan Wydziału Elektrycznego ZUT, Renata Łażewska – przewodnicząca Rady Miasta Szczecin oraz Tomasz Pieńkowski – prezes Oddziału Szczecińskiego SEP. W odsłonięciu pomnika uczestniczyli inni goście, a tym m.in. ks. dr kan. Sławomir Zyga – Krajowy Duszpasterz elektryków, energetyków i elektroników oraz Marcus Jager – przedstawiciel VDE i EUREL.
Kulminacyjnym momentem było odsłonięcie pomnika i przecięcie wstęgi przez: Stanisława Lamczyka – senatora RP, Lecha Żaka – wiceprezesa ENEA S.A., Sylwestra Chruszcza – dyrektora Oddziału Zespołu Elektrowni Dolna Odra PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A., Krzysztofa Pietrusewicza – prorektora ZUT, Piotra Szymczaka – prezesa SEP i Tomasza Pieńkowskiego – prezesa Oddziału Szczecińskiego SEP.
Następnie złożono kwiaty pod obeliskiem z pamiątkową tablicą i pomnikiem. Goście i uczestnicy przed opuszczeniem skweru wykonali pamiątkowe zdjęcia przy pomniku Michała Doliwo-Dobrowolskiego.
Międzynarodowe sympozjum
W drugiej części obchodów związanych z postacią pioniera prądu trójfazowego odbyło się Międzynarodowe Sympozjum pt. „Życie i dzieło pioniera systemu trójfazowego – Michała Doliwo-Dobrowolskiego”, które odbywało się w II sesjach.
W sesji I, którą prowadzili prof. Mariusz Malinowski i prof. Mieczysław Ronkowski, wygłoszono 3 referaty:
- „Inicjatywa Kamienia Milowego IEEE dla Michała Doliwo-Dobrowolskiego”- prof. Adam Dąbrowski (przewodniczący Polskiej Sekcji IEEE),
- „Życie i twórczość Michała Doliwo-Dobrowolskiego w kontekście geopolitycznym i historycznym” – Marcus B. Jaeger (Niemcy, VDE,EUREL),
- „Naukowe inspiracje Michała Doliwo-Dobrowolskiego w tworzeniu trójfazowego systemu mocy” – Kathy Joseph (USA, fizyk, popularyzator historii nauki i techniki).
W sesji II, którą prowadzili prof. Ryszard Pałka i prof. Mariusz Malinowski wygłoszono 5 referatów:
- „Dzisiejszy trójfazowy silnik indukcyjny – tytan gospodarczy i transportu w ogólnej odsłonie LIM” – prof. Konrad Woronowicz (Polska/Kanada),
- „Pochodzenie Michała Doliwo-Dobrowolskiego”, autorstwa Piotra Szymczaka, Joachima Arciszewskiego i Ryszarda Łukaszuka – przedstawił J. Arciszewski,
- „Organizacja wyjazdów studyjnych elektryków „Śladami Michała Doliwo-Dobrowolskiego”– Ryszard Kotla,
- „Trzy przykłady początków techniki prądu przemiennego trójfazowego na ziemiach polskich do końca XIX w.”, autorstwa Jerzego Hickiewicza i Piotra Rataja – przedstawił P. Rataj,
- „Innowacyjne rozwiązania Michała Doliwo-Dobrowolskiego inspiracją dla polskiej transformacji energetycznej do elektroprosumeryzmu” – prof. Jan Popczyk (Politechnika Śląska).
Na zakończenie sympozjum prezes SEP Piotr Szymczak serdecznie podziękował autorom interesujących referatów, prowadzącym sesje oraz uczestnikom. Prof. Mariusz Malinowski – prorektor ds. nauki Politechniki Warszawskiej podsumowując sympozjum podkreślił, że jesteśmy świadkami historycznych wydarzeń – odsłoniliśmy po raz pierwszy na świece pomnik wybitnego pioniera systemu trójfazowego – Michała Doliwo-Dobrowolskiego. Wyraził również podziękowanie inicjatorowi dzisiejszego wydarzenia prezesowi i równocześnie przewodniczącemu Ogólnopolskiego Komitetu ds. Promocji Dzieła i Osoby Michała Doliwo-DobrowolskiegoPiotrowi Szymczakowi. W tej części spotkania przekazano informację nt. przesłanych gratulacji z kraju i z zagranicy.
A na zakończenie uroczystości jubileuszowych uczestnicy wydarzenia wzięli udział w koncercie w Filharmonii Szczecińskiej im. M. Karłowicza oraz w spotkaniu koleżeńskim w hotelu Focus.
Piotr Szymczak, Aleksandra Mazurkiewicz – SEP
Michał Doliwo-Dobrowolski (1862–1919)
Elektrotechnik, uczony i wynalazca – pionier systemu prądu trójfazowego. Po ukończeniu w 1878 r. szkoły realnej w Odessie podjął studia na Wydziale Chemii w Polytechnische Schule w Rydze. Z uczelni tej w 1881 r. został – wraz z wszystkimi studiującymi tam Polakami – relegowany, w ramach represji po zamachu I. Hryniewieckiego na cara Aleksandra II. Nie mogąc dostać się na żadną uczelnię w Rosji, udał się do Niemiec, by podjąć studia w Technische Hochschule w Darmstadt, początkowo na Wydziale Mechanicznym, następnie na Elektrotechnicznym.
Wkrótce dał się poznać jako wybitnie uzdolniony wynalazca, którego projekty znalazły praktyczne zastosowanie, jak chociażby elektryczny dzwonek do drzwi (1882). W 1889 r. skonstruował pierwszy na świecie prosty w obsłudze, tani w produkcji i eksploatacji trójfazowy, klatkowy silnik indukcyjny. Ten asynchroniczny silnik z wirnikiem klatkowym, pracujący w systemie prądu przemiennego trójfazowego, zapoczątkował trwającą do dziś epokę prądu przemiennego. W latach 1894–95 M. Doliwo-Dobrowolski (portret autorstwa Ryszarda Kiełtyki) prowadził badania generatorów dużej mocy dla hydroelektrowni. Rezultatem tych prac były założenia techniczne pierwszej na świecie trójfazowej hydroelektrowni na Renie – w Rheinfelden. W 1897 r. współpracował też przy projektowaniu cieplnych elektrowni trójfazowych w Zabrzu i Chorzowie.W 1908 r. objął stanowisko dyrektora berlińskiej fabryki aparatury elektrycznej koncernu Allgemeine Elektricitäts Gesellschaft, a następnie do końca życia zajmował stanowisko doradcy technicznego tego koncernu.
Przecięcie wstęgi
Przy odsłoniętym pomniku stoją od lewej: Lech Żak, wiceprezes Zarządu Enei, Tomasz Pieńkowski, prezes Oddziału Szczecińskiego SEP, Sylwester Chruszcz, dyrektor Oddziału Zespołu Elektrowni Dolna Odra PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A, Stanisław Lamczyk, senator RP, Piotr Szymczak, prezes SEP i prof. dr hab. inż. Krzysztof Pietrusewicz, prorektor ZUT.
W imieniu środowiska akademickiego kwiaty pod obeliskiem złożyli: prof. dr hab. inż. Krzysztof Okarma (pierwszy z prawej) oraz prof. dr hab. inż. Jerzy Pejaś.
Wystąpienie Marcusa B. Jaegerapodczas uroczystości w Szczecinie (Niemcy, VDE, EUREL), (zdjęcia: R. Stachnik)
