Wypowiedź dr. Jacka Orła, p.o. dyrektora Narodowego Centrum Badań i Rozwoju o instrumentach wsparcia młodych naukowców na początku ich kariery.
Program LIDER, uruchomiony w 2009 r., jest najdłużej trwającym programem w ofercie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. I to ten Program adresujemy właśnie do młodych naukowców na początku ich drogi do kariery. Główny cel stanowi podnoszenie kompetencji w zakresie samodzielnego planowania, zarządzania oraz kierowania zespołem badawczym, przez realizację projektów, których wyniki mogą mieć zastosowanie praktyczne i mają potencjał wdrożeniowy. Przeprowadzone badania pokazują, że realizacja Programu LIDER przyczynia się do rozwoju jego laureatów: zarówno ich kompetencji, jak i karier naukowych. Z jednej strony, daje im możliwość zdobycia doświadczenia w zarządzaniu projektem B+R, dzięki czemu kształtuje potencjalnych kierowników przyszłych projektów finansowanych przez Centrum. Z drugiej strony, pozwala zbudować kadrę badawczą, zespół zdolny do realizacji badań o charakterze aplikacyjnym. Realizacja projektu w ramach Programu promuje badaczki i badaczy, których wyniki pracy mogą być wdrożone w gospodarce i którzy mają potencjał i motywację do pełnienia funkcji kierowników projektów badawczo-rozwojowych. Na realizację swoich projektów, od XIV edycji programu mogą otrzymać do 1,8 miliona złotych.
W konkursie mogą wystartować osoby, które są doktorantami lub nauczycielami akademickimi (nie posiadają stopnia doktora albo posiadają stopień doktora, od uzyskania którego nie upłynęło 7 lat), są autorami publikacji w renomowanych czasopismach naukowych bądź posiadają patenty lub wdrożenia, dotychczas nie uczestniczyły w roli kierownika projektu w programie LIDER, pozyskają do współpracy jednostkę naukową, która posiada siedzibę w Polsce i która zatrudni Lidera jako kierownika projektu oraz członków utworzonego przez niego zespołu badawczego, a także posiadają obywatelstwo polskie lub kartę pobytu w Polsce albo są obywatelami Unii Europejskiej. Od ostatniej XIV edycji nowością jest, możliwość aplikacji również dla osób przygotowujących rozprawę doktorską w trybie eksternistycznym. Każda edycja programu posiada własny regulamin, który dokładnie określa szczegółowe zasady udziału w konkursie.
Program LIDER, skierowany jest do przedstawicieli różnorodnych dziedzin naukowych. Jest przedsięwzięciem komplementarnym w systemie finansowania nauki w Polsce. Tworzy silne podstawy do wzmacniania konkurencyjności polskiej nauki i nowego pokolenia polskich naukowców w skali europejskiej i światowej. Z punktu widzenia stopnia zaawansowania kariery naukowej można stwierdzić, że osoby będące laureatami Programu w większości są już ukształtowanymi naukowcami z co najmniej kilkuletnim doświadczeniem w pracy badawczej, na ścieżce do samodzielności naukowej.
W latach 2009–2022 Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przeprowadziło w sumie trzynaście konkursów w Programie LIDER. Budżet XIII edycji wyniósł 80 mln zł. Była to druga co do wysokości alokacja przeznaczona na konkurs w historii Programu. W ostatniej edycji konkursu ze swoimi pomysłami na projekt zgłosiło się 303 badaczy. To kolejny rok z rzędu, w którym zwiększa się liczba wnioskodawców w stosunku do roku poprzedniego. Jest to niezwykle budujące, że tak duże grono odważnych osób, podejmuje decyzję prowadzenia autorskiego projektu pod skrzydłami Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Program LIDER realizowany jest przy udziale środków pochodzących z Ministerstwa Edukacji i Nauki.
