Dzisiejszy świat stoi przed istotnymi wyzwaniami cywilizacyjnymi, klimatycznymi i energetycznymi. Zadania, którym musimy sprostać wymagają holistycznego podejścia, które powinno uwzględniać wzrost świadomości i odpowiedzialności społecznej jaki i wykorzystanie potencjału technologicznego czy technicznego. Pierwsza domena ściśle związana jest z edukacją wielopoziomową. Młode pokolenia powinny być przygotowane do wyzwań środowiskowych i technologicznych, z kolei te doświadczone do implementacji nowych rozwiązań, jak i opracowania i wdrożenia w możliwie krótkiej perspektywie czasu rozwiązań bieżących. Dzisiaj w obliczu wojny surowcowej, obok zmian nakierowanych na technologie obiegu zamkniętego, czy gospodarkę zeroemisyjną, wyzwaniem staje się bezpieczeństwo energetyczne. W Polsce dominują konwencjonalne technologie i rozwiązania infrastrukturalne. Obecnie tworzone są alternatywne systemy bezpieczeństwa surowcowego (nowe źródła dostaw gazu ziemnego i ropy naftowej, pozyskiwanie biosurowców) oraz technicznego (nowoczesne technologie jądrowe, energetyka słoneczna i wiatrowa, biogazownie itd.). Ważny obszar rozwoju stanowi energetyka jądrowa, która w Polsce ze względu na wieloletnie zaniedbania, nie została dotychczas wprowadzona. Celem zapewnienia bezpieczeństwa związanego z energią elektryczną obok dużych elektrowni jądrowych (te są kwestionowane, w mojej subiektywnej ocenie bez logicznego uzasadnienia, przez niektóre państwa czy organizacje) planuje się uruchomienie zdyspergowanego systemu rozwiązań typu SMR (Small Modulus Reactors). W Polsce wizja tych rozwiązań ma stanowić zbudowanie 2 lub 3 dużych elektrowni jądrowych i wielu reaktorów o minimalnej mocy 50 MW lub nieco większych. Patrząc na dynamiczny rozwój gospodarczy niezbędna jest produkcja energii na olbrzymią skalę i jej efektywna dystrybucja. Z kolei system przesyłu energii wymaga istotnych nakładów, modernizacji i nowoczesnych rozwiązań logistycznych. Stąd połączenie technologii odnawialnych sprzężonych z magazynowaniem energii z nowoczesnymi systemami energetyki jądrowej uznaję za strategiczne. Warto dodać, że zbudowanie elektrowni jądrowych małej i wielkiej mocy wymaga kilku do kilkudziesięciu lat. Należy w tym miejscu wspomnieć o ograniczonych zasobach ludzkich. Wysoko wykwalifikowani specjaliści nie mieli szans na zweryfikowanie swoich kompetencji w realnych rozwiązaniach, z kolei dotychczasowi absolwenci uczelni z zakresu energetyki jądrowej musieli poddać się procesowi przekwalifikowania ze względu na brak zatrudnienia w tym sektorze w kraju. Jedynie nieliczne osoby znalazły zatrudnienie poza granicami kraju, co pośrednio świadczy o dobrym poziomie edukacji w tym zakresie.
Dzisiaj uczelnie i tzw. sektor przemysłowy stają przed koniecznością wykształcenia kadr na wielu płaszczyznach. Uczelnie zapewnią kompetencje teoretyczne i techniczne, jak i menadżerskie. Z kolei przemysł wspólnie z instytucjami naukowymi winien skoncentrować swoje działania na dokształcenie sowich zasobów. Modele kształcenia jakie oferują uczelnie akademickie bazuje na systemie bolońskim (studia pierwszego i drugiego stopnia). Uczelnie techniczne oferują kierunki studiów nakierowane na energetykę wielowariantową (np. elektroenergetyka, energetyka przemysłowa i odnawialna, zielona energia, energetyka odnawialna i zarządzanie energią, inżynieria i technologie nośników energii itp.). Oferta dotyczy także stricte energetyki jądrowej (studia inżynierskie i/lub magisterskie). Edukacja na wyższym poziomie związane jest ponadto w modelem studiów podyplomowych i kształcenia doktorantów (szkoły doktorskie, doktoraty wdrożeniowe czy model doktoratów eksternistycznych). Uzupełnieniem bogatej oferty są studia dualne, staże i kursy, w tym realizowana w koncernach światowych zajmujących się energetyką jądrową czy dziedzinami pokrewnymi.
Warto wspomnieć o inicjatywach firm (np. PKN Orlen, Orlen Synthos Gren Energy, Westinghouse Electric Poland, Enea) budujących wzrost kompetencji w zakresie edukacji i badań nad nowymi technologiami we współpracy z wiodącymi uczelniami technicznymi z Polski.
Dodatkowy problem jaki związany jest z bezpieczeństwem, nie tylko energetycznym, to troska o infrastrukturę krytyczną – braki z tego obszaru nie sposób ignorować, a uczelnie i inne instytucje mogą wiele zaoferować, aby uchronić nasz kraj przed niepożądanymi skutkami.
Podsumowując, warto nadmienić, że stabilny system edukacji oraz tworzenie własnego know how są niezbędne dla budowanie silnej, bezpiecznej gospodarki. Inżynierowie w tym procesie byli, są i będą niezbędni. Warto skorzystać z ich dużego potencjału.
