Innowacje i inspiracje
Taki właśnie tytuł nosi książka* uhonorowana wyróżnieniem w konkursie NOT „Technicus’2023”. Na jej okładce umieszczono zmultiplikowaną podobiznę Jana Szczepanika, a tytuł wydawnictwa dopełniono informacją 150-lecie urodzin Jana Szczepanika.
Kiedy Alfred Liebfeld w 1957 r. opublikował książkę Polacy na szlakach techniki – gdzie zamieścił ponad 30 biogramów najwybitniejszych naszych twórców techniki – ani w jej pierwszym, a też i nawet w trzecim (zmienionym i rozszerzonym) wydaniu w 1985 r., nie znalazł się biogram J. Szczepanika, innowatora ze wszech miar wyjątkowego.
Zaciekawiony publikacją Czytelnik może w pierwszej chwili sądzić, że ma ona charakter typowo jubileuszowy i jest w całości poświęcona polskiemu wynalazcy. Tymczasem w tym wydawnictwie – przygotowanym przez Akademię Nauk Stosowanych w Tarnowie – rzecz się ma zgoła inaczej. Aczkolwiek w kilku tekstach są informacje dotyczące samej biografii J. Szczepanika oraz jego wynalazków, to jednak w książce opublikowano obszerne rozprawy z dziedziny nauk ścisłych, przyrodniczych, medycznych, inżynieryjnych, społecznych, a nawet literaturoznawstwa. W tym ostatnim wypadku jest to tekst o …literaturze pięknej, pióra redaktorki całego tomu, prof. Ewy Krzyńskiej-Nawrockiej: Pociąg do innowacji. Kolej w prozie Stefana Grabińskiego.
Samemu J. Szczepanikowi oraz jego wynalazkom i patentom poświęcono 5 na 17 tekstów. Nie jest to bynajmniej zarzut pod adresem wydawcy i redaktorów książki. Wspólnym mianownikiem zamieszczonych tu prac autorów reprezentujących różne specjalności naukowe i profesje jest łączące ich kreatywne spojrzenie na podejmowane współcześnie wyzwania badawcze. W czym, bardzo wydatnie pomaga wieloaspektowe, interdyscyplinarne podejście do samego pojęcia innowacyjności. Stąd też wielowymiarowość oraz wręcz wyraźna holistyczność spojrzenia na konkretne problemy wymagające rozwiązania tu i teraz.
Do rąk Czytelników trafia zatem szczególne – i w pewnym sensie wyjątkowe wydawnictwo – gdzie inżynieria i humanistyka nie tylko zgodnie egzystują obok siebie, ale przenikają się w sferze idei i …praktyki. Autorki i Autorzy, podkreślono we wstępie do wydawnictwa: zainteresowani postacią i wynalazkami tego innowatora (J. Szczepanika), przedstawiają ważne dla ich zainteresowań naukowych rozwiązania, które odmieniły lub odmieniają współczesne oblicze reprezentowanych przez nich dziedzin nauki.
Trzydziestu trzech autorów omawia wiele różnych zagadnień pod kątem obecności w poszczególnym pomyśle wkładu o znamionach innowacyjności. Jeden z tekstów dotyczy weryfikacji modelu geologicznego z wykorzystaniem tomografii elektrooporowej. Inny akwizycji i przetwarzania danych do modelowania wytrzymałości krążeniowo-oddechowej u osób aktywnych fizycznie. Opisane zostały m.in. wyniki badań niesprawności i skuteczności operacyjnego leczenia przepukliny jądra miażdżystego lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Zajęto się też zagadnieniami niestandardowych, innowacyjnych przypadków w postępowaniu chirurgicznym. Zaprezentowano proces modelowania trwałości innowacyjnych produktów mlecznych na przykładzie serów twarogowych. Opisano nową hybrydową metodę określania czasowych i częstotliwościowych charakterystyk zespołów głośnikowych. Zajęto się zagadnieniem rozwoju nowych technologii, świadomością zagrożeń wynikających z ich używania oraz ochroną urządzeń Internetu Rzeczy (IoT) na brzegu sieci lokalnej.
Przedstawiono szczegółowo zastosowanie techniki komputerowego modelowania 3D w procesie cyfrowej wizualizacji Synagogi Nowej w Tarnowie. Jej budowę rozpoczęto w 1864 r. a oddano do użytku dopiero w 1908 r. hitlerowcy podpalili i kompletnie zniszczyli ten obiekt sakralny w listopadzie 1939 r. Dzięki trwającym kilka miesięcy pracom Synagoga Nowa została odwzorowana cyfrowo i w ten sposób uzyskała ponowne życie, tym razem w i dzięki „przestrzeni cyfrowej”.
Jeśli zaś mówimy o dokonaniach J. Szczepanika to uważna lektura książki również Czytelnikowi dostarczy informacji. Zatem w tym miejscu odnotujmy tylko tytuły artykułów: Człowiek trzech zmian, Innowacyjność metod i wynalazków Jana Szczepanika w świetle polskiej i obcojęzycznej prasy; Telektroskop, czyli jak urzeczywistniło się marzenie o przekazie obrazów na odległość; „Apoteoza”, czyli w świecie gobelinów Jana Szczepanika; Badania Jana Szczepanika nad określeniem kolorów materiałów oraz Ewolucja współczesnej tkaniny.
Na koniec już nie można nie polecić oryginalnego i świetnie się czytającego tekstu o… niektórych dziewiętnastowiecznych wyobrażeniach innowacji. A rzecz dotyczy faktów kulturowych, w tym intrygujących zagadnień związanych m.in. z postaciami Stanisława Wokulskiego, czy Sherlocka Holmesa. Serdecznie zachęcam do tej interesującej lektury tego, jak i wszystkich pozostałych tekstów.
Marek Bielski
