The 100th Anniversary of the Invention of Autoclaved Aerated Concrete (AAC) Polish Contribution to the Development of the Material
dr inż. Genowefa Zapotoczna–Sytek – emerytowany prof. ICiMB
Stowarzyszenie Producentów Betonów
prof. dr hab. inż. Jan Małolepszy
Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
inż. Mieczysław Soboń
SOLBET Kolbuszowa
Streszczenie
W 2023 r. mija 100 lat od wynalezienia nowego materiału budowlanego – autoklawizowanego betonu komórkowego (ABK) przez Axela Erikssona szwedzkiego architekta, pracownika naukowego Sztokholmskiego Królewskiego Instytutu Technologicznego. W 1924 r. Eriksson opatentował proces produkcji nowego materiału, a w 1929 r. powstała pierwsza fabryka ABK w Szwecji.
Światowy rozwój ABK zapoczątkowały firmy szwedzkie YTONG (1929) i SIPOREX (1934) a w dalszej kolejności niemiecka firma Hebel (1943). Szczególnie intensywny rozwój nastąpił po zakończeniu II wojny światowej wówczas produkcję podjęły również firmy: Hendriksen i Hendriksen (H + H) w Danii oraz DUROX (CALSILOX) w Holandii.
Jednym z pierwszych krajów w Europie w którym rozpowszechniła się produkcja ABK była Polska (1951), która odegrała ogromną rolę w rozwoju betonu komórkowego w Europie i na świecie.
W 100 – lecie wynalezienia ABK tej tematyce poświęcona została 7. Międzynarodowa Konferencja (ICAAC 2023) w Pradze Podczas konferencji wygłoszono 69 referatów z tego aż 25 referatów przygotowali polscy specjaliści. Wiele miejsca poświęcono na prezentację prac badawczych, wdrożeń oraz rozwiązań umożliwiających zmniejszenie śladu węglowego w produkcji ABK i w całym cyklu życia tego materiału.
Jednym z polskich referatów na konferencji w Pradze był referat autorstwa: Genowefy Zapotocznej – Sytek, Jana Małolepszego i Mieczysława Sobonia, wygłoszony przez G. Zapotoczną-Sytek, w którym przedstawiono dynamiczny rozwój ABK w Polsce i udział Polski w rozwój ABK na świecie [22]. Polska jest od wielu lat największym producentem ABK w Europie z ponad 35% udziałem.
W niniejszym artykule przedstawiono drogę jaką przeszliśmy w Polsce od rozpoczęcia produkcji autoklawizowanego betonu komórkowego (ABK) do obecnego jego wysokiego poziomu. Zaprezentowano postęp techniczny w procesach produkcyjnych ABK i rozwój asortymentu. Organizację i kierunki realizowanych na przestrzeni lat prac badawczych zarówno w poszukiwaniu optymalnych rozwiązań surowcowych uwzględniając polskie warunki jak i własnych systemów zamaszynowania. Dzięki tym przedsięwzięciom powstała polska szkoła betonu komórkowego według której rozwijana była produkcja ABK w Polsce i w innych krajach świata. W referacie przedstawiono również stan aktualny w dziedzinie betonu komórkowego w Polsce oraz zasygnalizowano kierunki dalszego rozwoju ABK.
Słowa kluczowe: autoklawizowany beton komórkowy, rozwój i udoskonalanie ABK, udział Polski, kompleksowe badania, zalety produkcji i zastosowania, stan aktualny, kierunki dalszego rozwoju.
Abstract:
The year 2023 marks the 100th anniversary of the invention of a new building material – autoclaved aerated concrete (AAC) by Dr Axel Eriksson, a Swedish architect and researcher at Stockholm’s Royal Institute of Technology. In 1924 Eriksson patented the process for producing the new material and in 1929 the first AAC factory was established in Sweden.
The worldwide development of AAC was initiated by the Swedish companies YTONG (1929) and SIPOREX (1934), followed by the German company Hebel (1943). Particularly intensive development occurred after the end of World War II then production was also undertaken by the companies: Hendriksen and Hendriksen (H + H) in Denmark and DUROX (CALSILOX) in the Netherlands.
One of the first countries in Europe where AAC production spread was Poland (1951), which played a huge role in the development of aerated concrete in Europe and the world.
On the 100th anniversary of the invention of AAC, the 7th International Conference (ICAAC 2023) in Prague was dedicated to this topic.
During the conference, 69 papers were delivered, of which as many as 25 papers were prepared by Polish specialists. Much space was devoted to the presentation of research work, implementations and solutions to reduce the carbon footprint in AAC production and throughout the life cycle of this material. It was emphasized that aerated concrete fits perfectly into the idea of sustainability both because of its production technology and its application (construction, use and disposal).
One of the Polish papers at the Prague conference was by: Genowefa Zapotoczna – Sytek, Jan Małolepszy and Mieczysław Soboń in which the dynamic development of AAC in Poland and Poland’s contribution to the development of AAC in the world were presented [22]. For many years, Poland has been the largest producer of AAC in Europe with more than 35% share.
This article presents the path we have gone through in Poland from the start of autoclaved aerated concrete (AAC) production to its current high level of production. Technical advances in AAC’s production processes and the development of its product line were presented. The organization and directions of the research work carried out over the years, both in the search for optimal raw material solutions taking into account Polish conditions and own machinery systems. Thanks to these projects, the Polish school of aerated concrete was established, according to which the production of AAC was developed in Poland and in other countries of the world The paper also presents the current status in the field of aerated concrete in Poland and signals directions for further development of AAC. The paper also presents the current status in the field of aerated concrete in Poland and signals directions for further development of AAC.
Keywords: autoclaved aerated concrete (AAC), development and improvement of AAC, Polish participation, comprehensive research, advantages of production and application, current status, directions for further development.
Literatura
[1] Paprocki A. 1966. Betony komórkowe. Warszawa: Arkady.
[2] Jatymowicz H.; Siejko J.; Zapotoczna-Sytek G. 1975. (wyd. 1); (1980) (wyd.2) Technologia autoklawizowanego betonu komórkowego. Warszawa: Arkady.
[3] Zapotoczna-Sytek G. (2019) Historia autoklawizowanego betonu komórkowego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
[4] Zapotoczna-Sytek G.; Soboń M. 2011. „60 years of aerated concrete in Poland the past and the future’. 5th International Conference on Autoclaved Concrete “Securing a sustainable future” Bydgoszcz, Poland September 14-17, pp. 27-42.
[5] Zapotoczna-Sytek G.; Balkovic S. 2013. Autoklawizowany beton komórkowy. Technologia, Właściwości, Zastosowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Stowarzyszenie Producentów Betonów.
[6] Małolepszy J.; Pichór W. 2001. „Beton komórkowy XXI wieku”. Materiały Budowlane 4 (344): 8–10.
[7] 5th International Conference on Autoclaved Concrete (2011) Securing a sustainable future. Bydgoszcz, Poland September 14-17: Centrum Promocji i Reklamy REMEDIA.
[8] ICAAC 6th International. (2018) Conference on Autoclaved Aerated Concrete. September 4-6,University Potsdam September 4-6: European Autoclaved Concrete Association (EAACA).
[9] Małecki M.; Małolepszy J.; Misiewicz L. 2014. „Beton komórkowy – materiał budowlany z przyszłością”. Wisła 13-15 października, Konferencja „Dni Betonu”, ss. 691-701.
[10] Zapotoczna-Sytek G.; Łaskawiec K.; Gębarowski P.; Małolepszy J.; Szymczak J. 2013. Popioły nowej generacji do produkcji autoklawizowanego betonu komórkowego. Opole: Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, Wydawnictwo Instytut Śląski.
[11] Materiały techniczne i informacyjne Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Autoklawizowanego Betonu Komórkowego (EAACA), Stowarzyszenie Producentów Betonów w Polsce (SPB), firm produkcyjnych ABK w Polsce.
[12] Małolepszy J.; Łaskawiec K. 2017. „Autoklawizowany beton komórkowy – dzisiaj i jutro”. Cement, Wapno, Beton 5: 358–370.
[13] Zapotoczna-Sytek G. 2015. „Autoklawizowany beton komórkowy na popiołach lotnych”. Materiały Budowlane 2(510): 53–56.
[14] Hums D. 1992. “Ecological aspect for the production and use of autoclaved aerated concrete”. Zurich: Proceeding of the 3RD Rilem International Symposium on Autoclaved Aerated Concrete, , 14-16 October, pp. 271-275.
[15] Zapotoczna-Sytek G.; Małolepszy J. 2008. „Zrównoważony rozwój a proces wytwarzania i stosowania elementów z betonu komórkowego”. Wisła: 13-15 października, Konferencja Dni Betonu, ss. 867–878.
[16] Różycka A.; Kotwica Ł.; Małolepszy J. 2014. „Synthesis of single phase gyrolite in the CaO-quartz- Na2O-H2O system”. Materials Letters 120: 166–169.
[17] Pichór W. 2022. „Przyjazne środowisku rozwiązania materiałowe w technologii autoklawizowanego betonu komórkowego”. Cement-Wapno-Beton 27(3): 167–177.
[18] Kurdowski W. 2013. Chemia cementu i betonu. SPC. Kraków – Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
[19] Sprawozdanie ICiMB Centrum Badań Betonów CEBET i AGH . (2012) Rola xonotlitu i girolitu w kształtowaniu struktury i mikrostruktury betonu komórkowego. Warszawa.
[20] Torsten Schoch. 2019. “Modern application of AAC in Europe and worldwide”. Cement–Wapno–Beton 5: 361–371.
[21] Małecki Ł. 2023. „Osiągnięcia Grupy Kapitałowej SOLBET”. Prezentacja na 7th International Conference on Autoclaved Aerated Concrete. September 6-8, 2023 Prague. Oraz Małecki Ł.: Refleksje pokonferencyjne. Materiały Budowlane 10(614): 85.
[22] Zapotoczna-Sytek G., Małolepszy J., Soboń M. 2023. Polish Approach to the Development of AAC. Properties and Applications . ICAAC 2023 7th International Conference on Autoclaved Aerated Concrete. September 6-8, 2023 Prague. pp. 56-70.
[23] Zapotoczna-Sytek G., Małolepszy J., Soboń M. 2023. „Historia autoklawizowanego betonu komórkowego w Polsce”. Materiały Budowlane 11 (615): 59-68.
