Dlaczego prace nad jej wykorzystaniem ostatnio bardzo przyspieszyły oraz w jakich obszarach się przydaje, jakie stwarza problemy, do rozwiązania których potrzebne są rządowe strategie oraz mobilizacja ekspertów z innych dziedzin, jak choćby prawa i etyki.
Nie tylko o tym dyskutowano (stacjonarnie lub online) na konferencji firmowanej przez PTI Sektorową Radę ds. Kompetencji – Informatyka, która miała miejsce 17.05. w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Była jednym z wydarzeń zorganizowanych przez Polskie Towarzystwo Informatyczne w ramach tegorocznych obchodów Światowego Dnia Społeczeństwa Informacyjnego (ŚDSI), ustanowionego w 2006 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Jego obchody koordynuje Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU), a w Polsce osobno organizują je PTI i Stowarzyszenie Elektryków Polskich.
Konferencję rozpoczął wykład prof. Krzysztofa Krawca (Politechnika Poznańska). W bloku tematycznym „Znaczenie algorytmów dla postępów sztucznej inteligencji”, starano się odpowiedzieć na pytanie: czy możliwe jest rozróżnienie AI od tradycyjnej informatyki i „zwykłego” oprogramowania, wskazując kilka cech, które czynią ten obszar badań i zastosowań odrębnym, a w pewnym sensie unikalnym. Omówiono liczne dziedziny zastosowań oraz wyzwania związane z projektowaniem i testowaniem algorytmów, implikacje praktyczne i społeczne tych wyzwań oraz kierunki ich dalszego rozwoju. Mówiono o algorytmach wykorzystywanych w sieciach neuronowych oraz przedstawiono zupełnie inne podejścia, w tym metody syntezy programów, w których algorytmy AI generują programy. Podkreślono, że istotna jest ich zdolność do adaptacji do danych i problemów, które są przed nimi stawiane, dzięki temu udaje się skutecznie rozwiązywać wiele problemów praktycznych, np. diagnostykę niektórych anomalii i chorób w medycynie czy prognozować zjawiska klimatycznych.
W zastosowaniach sztucznej inteligencji kluczowa jest rola danych. Tym zagadnieniom poświęcono drugi blok tematyczny, który rozpoczął wykład prof. Macieja Malawskiego (Sano Centre for Computational Medicine AGH Kraków). Współczesne aplikacje wytwarzają, przechowują, analizują i przetwarzają dane rozmaitego typu, rozmiaru, formatu i o różnym stopniu skomplikowania. Szczególnie ciekawe, a zarazem będące wyzwaniem dla współczesnej informatyki, są te wykorzystywane przez naukowców: od fizyki po medycynę, ale również w przemyśle informatycznym, w którym AI odgrywa kluczową rolę.
W trakcie dyskusji szukano odpowiedzi na pytania o rolę danych w rozwoju metod sztucznej inteligencji na przykładzie prowadzonych projektów naukowych w świecie akademickim oraz prac rozwojowych w przemyśle. Dyskutowano o największych obecnie wyzwaniach z perspektywy danych dla informatyki i sztucznej inteligencji oraz jakie zagrożenia mogą nas spotkać i jakie są najnowsze pomysły na rozwiązywanie tych problemów.
Czy sztuczna inteligencja pomoże ludzkości, czy będzie służyła tylko garstce uprzywilejowanych spychając całą resztę do roli pariasów? Czy strategie rozwoju AI będą wyznaczały państwa lub organizacje międzynarodowe, a może firmy BigTechu zorientowane wyłącznie na zysk? W jaki sposób sztuczną inteligencje będą wykorzystywały dyktatury do jeszcze ściślejszej kontroli i ograniczenia praw obywatelskich? Jak uniknąć uprzedzeń w działaniu sztucznej inteligencji – wynikających z określonego zestawu dostarczanych danych? Czy powstaną maszyny mające osąd etyczny? Czy robotom będą przysługiwały prawa, podobnie jak te stosujące się do ludzi lub zwierząt? Kto będzie prawnie i moralnie odpowiedzialny za działanie maszyn i ewentualne szkody przez nie wyrządzone? Czy rozwój sztucznej inteligencji pogłębi rozpad więzi społecznych, oferując jeszcze silniejsze zanurzenie w świecie cyfrowym i pseudo-relacje z maszynami?
To tylko niektóre z pytań etycznych, na które starano się odpowiedzieć w bloku „Aspekty etyczne i prawne sztucznej inteligencji”, który rozpoczął wykład ks. prof. Wojciecha Grygiela (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie). Rozważono także aspekty kognitywistyczne sztucznej inteligencji, porównując sposób przetwarzania informacji przez ludzi i maszyny.
Ostatni blok tematyczny „Przyszłość AI – strategie rozwoju”, rozpoczął wykład prof. Pawła Kasprowskiego (Politechnika Śląska). W dyskusji podkreślono, że już teraz w kontekście sztucznej inteligencji stoją przed nami takie wyzwania, jak: wyjaśnialność, omylność, moralność, precyzyjne określenie celów dla AI. A jeszcze nie zawsze jesteśmy w stanie ustalić, w jaki sposób algorytmy uczenia maszynowego doszły do określonych rozwiązań. Znamy tylko dane wejściowe i wyjściowe, więc istotne są pytania: kto będzie odpowiadał za błędy wynikające z działania sztucznej inteligencji, a także – jak zapewnić jej etyczne wykorzystanie? Kluczowe jest też określenie tego, co chcemy uzyskać jej pomocą: zwiększyć wydajność gospodarki, ograniczyć czas pracy ludzi i podejmować lepsze decyzje strategiczne?
Istotne jest też to, że po upowszechnieniu narzędzi typu ChatGPT czy Designs.ai trwają dyskusje dotyczące praw autorskich do utworów stworzonych przez sztuczną inteligencję. Dziś w prawodawstwie twórcą może być wyłącznie człowiek, więc już wkrótce sporym wyzwaniem będzie rozróżnienie wytworów ludzkiej i maszynowej inteligencji. Musimy się też zastanowić nad czekającymi nas zmianami na rynku pracy, bo niektóre z zawodów znikną, a inne staną się mało popularne. Ale zastąpią je nowe profesje.
Konferencję zamknął panel Rady Sektorowej: „2022: Frankenstein, czyli Współczesny Prometeusz”, czyli krótkie wprowadzenie do gradualnych zmian w sposobach interakcji człowieka z informacją od 1945 r. do czasów obecnych.
W dyskusji, po wykładzie dr. inż. Pawła Ksieniewicza (Wydział Informatyki i Telekomunikacji Politechniki Wrocławskiej), szczególny nacisk położono na obszar narzędzi i kompetencji ludzkich w zmieniającym się krajobrazie współczesnego środowiska pracy, którego elementy coraz częściej i coraz aktywniej opierają się na modelach sztucznej inteligencji.
Warto podkreślić udział w konferencji w charakterze prelegentów przedstawicieli rozmaitych uczelni wyższych oraz przedstawicieli firm aktywnych w szeroko pojętej informatyce, choć uważam, że mogło być ich więcej.
Wydarzenie zamknęło wręczenie nagród ECDL, czyli Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych, który w Polsce, na podstawie odnawianej umowy z Fundacją ECDL, przyznaje Polskie Towarzystwo Informatyczne, oraz dla laureatów Konkursu na najlepszą polską książkę informatyczną.
boj.
